Η Νικόπολη ιδρύθηκε από τον Οκταβιανό το 31 π.Χ. μετά τη ναυμαχία του Ακτίου (31 Σεπτεμβρίου 31 π.Χ.) σε ανάμνηση της νίκης του κατά του Μάρκου Αντωνίου και της Κλεοπάτρας και εκαλείτο Actia Nicopolis. Ιδρύθηκε ως «ελευθέρα» ελληνική πόλη με έλληνες πολίτες που βίαια μεταφέρθηκαν από άλλες πόλεις της Ηπείρου. Η πόλη γρήγορα εξελίχτηκε σε μεγάλη πόλη με πληθυσμό περίπου 100.000 κατοίκους. Εκτός από τους έλληνες άλλων περιοχών στην πόλη εγκαταστάθηκαν και Ρωμαίοι πολίτες αλλά και αρκετοί Εβραίοι όπως μαρτυρείται από την ύπαρξη ανθούσας συναγωγής το 2ο αιώνα μ.Χ. 

Το 89 μ.Χ. μετέβη στην πόλη ο στωικός φιλόσοφος Επίκτητος όπου και δίδαξε μέχρι το θάνατο του το 135 μ.Χ. περίπου. 

Παλαιοχριστιανικά Τείχη (νοτιοανατολικά)

Μεγάλη ανάπτυξη είχε ο χριστιανισμός στην πόλη την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου (324-337) και οι επίσκοποι και μητροπολίτες της επαρχίας της Παλαιάς Ηπείρου έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις εκκλησιαστικές υποθέσεις της αυτοκρατορίας και στις έριδες Ανατολής και Δύσης. 

Έχουν ανακαλυφθεί 6 βασιλικές, σπουδαιότερες από τις οποίες είναι η πεντάκλιτη βασιλική Αλκίσωνος (Βασιλική Β’) του 5ου αιώνα μ.Χ. διαστάσεων 69Χ31 μέτρα, και η τρίκλινη βασιλική Δουμετίου (βασιλική Α’) διαστάσεων 55Χ35 μέτρα.

Η Νικόπολη αναφέρεται στην Προς Τίτον επιστολή του Απ. Παύλου «Όταν πέμψω Αρτεμάν προς σε ή Τύχικον, σπούδασον ελθείν προς με εις Νικόπολιν, εκεί γαρ κέκρικα παραχειμάσαι» (εδ. 3:12). 

Για τη χρονική περίοδο της επισκέψεως του απ. Παύλου στην Νικόπολη δεν έχουμε πολλά στοιχεία. Σύμφωνα με τον Σεβ. Μητροπολίτη Νικοπόλεως και Πρεβέζης Μελέτιου η αλληλουχία των γεγονότων της επισκέψεως του απ. Παύλου στην Νικόπολη πρέπει να είναι η παρακάτω μετά την πρώτη φυλάκισή του στην Ρώμη.

Ο Καίσαρ Νέρων κήρυξε τον Απόστολο αθώο και τον άφησε ελεύθερο (άνοιξη 64 μ.Χ.). Αμέσως ο απ. Παύλος ξεκίνησε τη Δ’ περιοδεία ξεκινώντας από την Ισπανία. Στη συνέχεια πήγε στην Κρήτη (64-65 Καλοκαίρι-Χειμώνας). Μετά από την Κρήτη πήγε στην Έφεσο και από την περιοχή της Ασίας έστειλε την πρώτη επιστολή στον Τιμόθεο όπου του λέει «πορευόμενος εις Μακεδονίαν, παρακάλεσά σε προσμείναι εν Εφέσω» (Α’ Τιμ. 1:3). Πηγαίνοντας στην Μακεδονία πρώτα πέρασε από την Μίλητο όπου και άφησε τον Τρόφιμο «ασθενούντα» (Β’ Τιμοθέου 4:20) και μετά από τη Κόρινθο όπου έμεινε ο Έραστος (Β’ Τιμοθέου 4:20). Έπειτα πήρε τον δρόμο για την Μακεδονία, πιθανώς το καλοκαίρι του 65 μ.Χ. Τότε είναι που γράφει και στον Τίτο ότι σκοπεύει να ξεχειμωνιάσει στη Νικόπολη το χειμώνα του 65-66 μ.Χ. (Παύλος  Πρώτος μετά τον Ένα, Εκδόσεις: Κλάδος Εκδόσεων Επικοινωνιακής και Μορφωτικής Υπηρεσίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, Αθήνα 2001, σελ. 73εξ.)  

Η Νικόπολη της Ηπείρου ήταν σημαντικότατη πόλη η οποία μάλιστα είχε ανακηρυχτεί από τον καίσαρα Νέρωνα (54-68) πρωτεύουσα μιας μεγάλης διοίκησης που άρχιζε από τα βόρεια παράλια του Κορινθιακού κόλπου, περιελάμβανε την Αιτωλία, Ακαρνανία, Ήπειρο, Δαλματία και προς ανατολάς εκτεινόταν μέχρι την Λυχνιδό τα σημερινά Σκόπια. Ήταν λοιπόν μεγάλο διοικητικό κέντρο, κομβικό λιμάνι ανάμεσα στην Ιταλία και τα Βαλκάνια και ταυτόχρονα σημαντικό κέντρο πολιτισμού. Φαίνεται ότι ο απ. Παύλος  έβλεπε την πόλη ως το κέντρο της ιεραποστολικής του δράσης στην ευρύτερη περιοχή Ιλλυρικού. Στη Β’ Προς Τιμόθεο Επιστολή που πιθανώς γράφτηκε αργότερα από την Προς Τίτον επιστολή, πληροφορούμαστε ότι ο Τίτος βρισκόταν και «έδρα» στην Δαλματία, στοιχείο που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έγινε η συνάντηση του απ. Παύλου με τον Τίτον στην Νικόπολη και στη συνέχεια ο Τίτος στάλθηκε στη Δαλματία. 

Χωρίς να είμαστε απολύτως βέβαιοι για την επίσκεψη του απ. Παύλου στην Νικόπολη οι πληροφορίες της Καινής Διαθήκης μας οδηγούν στα παραπάνω συμπεράσματα. Η τοπική παράδοση τοποθετεί το πρώτο κήρυγμα του απ. Παύλου στο «λιθάρι» (15 χιλιόμετρα ανατολικά της Πρέβεζας) όπου και υπάρχει εκκλησία προς τιμήν του απ. Παύλου. Στις 29 Ιουνίου στη μνήμη του Απόστολου λαμβάνει χώρα μεγάλο πανηγύρι.