|
Εισαγωγή στο
πρόβλημα
Ένα από τα
μεγαλύτερα προβλήματα της κοινωνίας είναι η εξάπλωση των
ναρκωτικών ουσιών και η ανικανότητα για επίλυση αυτού του
προβλήματος. Ο αριθμός των εξαρτημένων από ναρκωτικές ουσίες, των
τοξικομανών στη χώρα μας, άρχισε να παρουσιάζει σημαντική αύξηση
στο τέλος της δεκαετίας του `70, με παράλληλη αύξηση της
κατανάλωσης οπιούχων, που η χρήση τους γίνεται κυρίως ενδοφλεβίως.
Υπάρχουν ποικίλες ενδείξεις για συνεχή αύξηση των χρηστών. Ο
πληθυσμός αυτός των τοξικομανών αποτελεί σημαντική πηγή διασποράς
του ιού της ηπατίτιδας Β και του AIDS. Εξάλλου κάθε τρίτη ημέρα
περίπου πεθαίνει ένας τοξικομανής που, συνήθως είναι νέος.
Η αντίληψη ότι
είναι ένα πρόβλημα κάποιων περιθωριακών ατόμων είναι τελείως
λαθεμένη. Σκοπός μας είναι να θεωρήσουμε το πρόβλημα από την
ιατρική και τη χριστιανική του πλευρά. Να κάνουμε κάποιες
διαπιστώσεις και επισημάνσεις. Να ομολογήσουμε το ποσοστά ευθύνης
που βαραίνει όλους μας. Να τονίσουμε τον μεγάλο κίνδυνο που
παραμονεύει δίπλα μας και απειλεί ιδιαίτερα τα παιδιά μας. Αλλά
και να τονίσουμε τις ανάγκες που υπάρχουν. Να ενεργοποιήσουμε όσο
γίνεται πιο πολλούς σε μία εκστρατείας πρόληψης. Η πρόληψη είναι
αναμφισβήτητα πολύ καλύτερη από οποιαδήποτε μέθοδο αποτοξίνωσης.
Όμως, και στη φροντίδα των τοξικομανών ν' απλώσουμε χέρι βοηθείας.
Σαν τον καλό Σαμαρείτη να σκύψουμε δίπλα στον πόνο και στη θλίψη.
Απεξάρτηση:
Ψυχιατρική αντιμετώπιση ναρκομανών
Η θεραπευτική
αντιμετώπιση των τοξικομανών είναι ένα από τα δυσκολότερα θέματα
που καλούνται οι επιστήμονες να λύσουν με την συνεργασία των
γονέων, της εκκλησίας, της πολιτείας και πρωταρχικά με τους ίδιους
τους χρήστες των τοξικών ουσιών. Οι δυσκολίες στις θεραπείες
οφείλονται σε πολλούς παράγοντες:
α) στους ίδιους τους
τοξικομανείς (νοσηρή εξάρτηση, έλλειψη θέλησης, όχι ενδιαφέρον για
θεραπεία),
β) στο κοινωνικά
περιβάλλον (ολοκληρωτική απόρριψη των χρηστών),
γ) στην διαφορά απόψεων
των επιστημόνων και των μεθόδων που εφαρμόζονται,
δ) στην έλλειψη συνεχούς
πολιτικής,
ε) στις οικονομικές,
κοινωνικές, ψυχολογικές διαστάσεις του προβλήματος και
στ) στην απογοήτευση
σχετικά με τα αποτελέσματα (χαμένος κόπος πεταμένα λεφτά).
Πριν την θεραπεία:
αξίζει να τονισθεί η σημασία της προληπτικής αντιμετώπισης, που
στο θέμα των τοξικών ουσιών αποτελεί πρωταρχικό βήμα στην
αντιμετώπιση της μάστιγας αυτής της ανθρωπότητας. Η προσπάθεια
αποβλέπει στη δημιουργία δυνατών χαρακτήρων και στην εξουδετέρωση
και κατά το δυνατόν μείωση των αρνητικών παραγόντων του
περιβάλλοντος, που προκαλούν καταστάσεις ψυχικής έντασης (Stress).
Όταν το άτομο έχει προχωρήσει στον δρόμο των ναρκωτικών και της
εξάρτησης απ' αυτά, υπάρχει ανάγκη γρήγορης και δραστικής βοήθειας
σε καλά οργανωμένο ειδικά κέντρο. Η θεραπεία αποβλέπει στην
αντιμετώπιση της εξάρτησης από την τοξική ουσία, ενίσχυση και
τόνωση του ατόμου ψυχικά και ηθικά και μετά την απεξάρτηση στην
ομαλή επανένταξη του ατόμου μέσα στην κοινωνία.
Τα θεραπευτικά
προγράμματα με χρήση φαρμακευτικών ουσιών ή η μέθοδος των
υποκατάστατων των τοξικών ουσιών (γνωστή μέθοδος της μεθαδόνης). Η
ιδέα της μεθόδου αυτής είναι αρκετά παλιά και δημιούργησε πολλά
προβλήματα, παρ' όλα αυτά είναι αρκετά διαδεδομένη. Η μεθαδόνη,
συνθετικά παράγωγο, χρησιμοποιείται σαν υποκατάστατο της ηρωίνης.
Είναι ουσία φθηνή, χορηγείται μια φορά το 24ωρο (η ηρωίνη κάθε 6
ώρες), ησυχάζει προσωρινά τον ηρωινομανή και φυσικά χορηγείται
ελεγχόμενα από τις αρχές (Αγγλία) ή τους ιδιωτικούς φορείς. Όσο κι
αν υπάρχουν υποστηρικτές αυτής της μεθόδου γενικά αναγνωρίζεται η
δημιουργία εξάρτησης από μία καινούργια ουσία (μεθαδόνη) εξίσου
σοβαρή και η ανάγκη αποτοξίνωσης από τη νέα ουσία (φαύλος κύκλος).
Η μέθοδος
προοδευτικά ελεγχόμενης ελάττωσης των δόσεων της τοξικής ουσίας
που εφαρμόζεται σε μικρότερη κλίμακα για απεξάρτηση του ατόμου,
δεν έφερε κάποιο θετικό αποτέλεσμα (λόγω αδυναμίας χαρακτήρος και
έλλειψης αντίστασης οι υποτροπές είναι συχνές).
Τα στεγνά
προγράμματα ή η θεραπεία στα πλαίσια της θεραπευτικής κοινότητας
αποτελεί σήμερα διεθνώς και σ' εμάς την πιο συνηθισμένη μέθοδο
αποτοξίνωσης και θεραπείας. Η πείρα δείχνει ότι η ψυχική
απεξάρτηση επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερα σε ειδικά οργανωμένα
κέντρα. Τα στεγνά λεγόμενα θεραπευτικά προγράμματα της κοινότητας
ακολουθούν διάφορα στάδια.
Στην 1η φάση
υπάρχει ο συμβουλευτικός σταθμός (προθάλαμος) είναι πληροφοριακό
και συμβουλευτικό κέντρο, με ψυχοθεραπείες για οικογένειες
(ομαδικές ή ατομικές), που σκοπό έχουν την πρόληψη.
Στην 2η φάση
που κρατάει μερικούς μήνες, μετά το στάδιο της σωματικής
αποτοξίνωσης, γίνεται η εγκατάσταση στη θεραπευτική κοινότητα στην
επαρχία, σε αγρόκτημα.
Στην 3η φάση,
που κρατάει 12-18 μήνες γίνεται η εγκατάσταση του ατόμου σε
προστατευόμενα σπίτια έως ότου ολοκληρωθεί η σταδιακή επανένταξη
μέσα σο κοινωνικά σύνολο με εξεύρεση και ανάλογης εργασίας. Στα
κέντρα αυτά η συμβίωση γίνεται με ομοιοπαθείς. Έρχονται νέοι και
νέες χρήστες με την θέλησή τους, σε μία προσπάθεια με άλλους
τοξικομανείς να ανοικοδομήσουν την προσωπικότητα τους, να
ενισχύσουν το εγώ τους, να ασκηθούν στην ειλικρίνεια, τιμιότητα
και σεβασμό και να προετοιμασθούν για τον αγώνα της επανένταξης,
με καινούργιο τρόπο ζωής, χωρίς εξαρτήσεις. Μαθαίνουν να γίνονται
υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, να διεκδικούν τα δικαιώματά τους,
αλλά και να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων. Υπάρχει καθημερινά
πρόγραμμα δραστηριοτήτων και απασχολήσεων. Σημαντική επίσης είναι
η συμβολή αποθεραπευθέντων τοξικομανών στην αντιμετώπιση
καθημερινών προβλημάτων μέσα στην κοινότητα.
Στην
πραγματικότητα όμως τα πράγματα δεν είναι απλά, ούτε εύκολα και τα
αποτελέσματά συχνά απογοητευτικά. Δύσκολα προσέρχονται στις
θεραπευτικές κοινότητες (οι στατιστικές λένε μόνο 5% των
τοξικομανών) και οι δραπετεύσεις και επαναεισαγωγές (πήγαινε -
έλα) είναι πολύ συχνές (60-80%) και όταν προσέρχονται το κάνουν
πολλές φορές για να αποφύγουν την έγκληση σε φυλακή). Εξάλλου ο
κίνδυνος της υποτροπής και επανόδου στα ναρκωτικά είναι πολύ
συχνός (90-95%). Χωρίς να θέλουμε να υποτιμήσουμε την αξία των
προσπαθειών από τα διαφορά ιδρύματα, η εικόνα στην αντιμετώπιση
του προβλήματος είναι αποθαρρυντική. Τέτοια κέντρα στην Ευρώπη και
ΗΠΑ λειτουργούν σαν Δημόσια, Ιδιωτικά και Εκκλησιαστικά. Στην
Ελλάδα υπάρχουν ελάχιστα υπό την αιγίδα της Πολιτείας (Στροφή,
Ιθάκη, κλπ.) και σπάνια Εκκλησιαστικά (Φιλήμων) για να
αντιμετωπίσουν το σοβαρά και δύσκολο πρόβλημα στην πατρίδα μας.
Πιστεύουμε πως όσο καλές και
χρήσιμες είναι οι ανθρώπινες προσπάθειες που καταβάλλονται από τις
διάφορες θρησκευτικές κοινότητες, να βοηθήσουν τους ανθρώπους
αυτούς, το βασικό και απαραίτητο μέλημά μας πρέπει να είναι η
δημιουργία δυνατών χαρακτήρων με ηθικές αρχές και αξίες, η
ανακούφιση της εσωτερικής ανησυχίας και η ανεύρεση καινούργιων
ενδιαφερόντων στη ζωή, μέσα σε κλίμα ειρήνης, ασφάλειας και
ικανοποίησης της ψυχής.
Όλα αυτά τα
χρειάζεται ο σημερινός ιδίως ο νέος για να μην οδηγηθεί στην
καταστροφή. Πολύ περισσότερο τα έχει ανάγκη εκείνος που βρίσκεται
μέσα στην δυστυχισμένη αυτή κατάσταση της τοξικομανίας και γίνεται
προσπάθεια να βγει απ' αυτήν, αν επανενταχθεί στην κοινωνία και να
διατηρηθεί υγιής. Η διεστραμμένη και αμαρτωλή φύση του ανθρώπου
και η αδυναμία του, δικαιολογούν απόλυτα τις αποτυχημένες
προσπάθειες του.
Αντίθετα, πιστεύουμε πως μονάχα η
ενέργεια του Θεού και η πνευματική μεταστροφή που γίνεται στην
καρδιά και στο χαρακτήρα του ανθρώπου, δίνει τη δύναμη για την
επιτυχία. Μονάχα ο Χριστός και το ευαγγέλιό Του έχει την
αναμορφωτική και αναγεννητική ικανότητα στη ζωή κάθε ανθρώπου,
ακόμα και του τοξικομανή.
[ ]
Ναρκωτικά και
ψυχικός κόσμος
Η ψυχική
κατάσταση του ατόμου ή οι ψυχικές διαταραχές που προδιαθέτουν ή
ευνοούν τη χρήση ναρκωτικών ουσιών (με φυσική συχνά συνέπεια την
ανάπτυξη εθισμού) είναι πολλές και ποικίλες και έχουν απασχολήσει
τους ειδικούς από πολύ νωρίς. Οι πιο συχνές απ' αυτές είναι οι
εξής:
[
α. Άτομα με ψυχοπαθητική προσωπικότητα και συμπεριφορά]
Τα άτομα αυτά
μπορεί να παρασυρθούν στα ναρκωτικά, άλλοτε επειδή ταυτίζουν τον
εαυτό τους με άλλα άτομα παρόμοια με αυτούς, και άλλοτε για να
κάνουν κάτι που απαγορεύεται ή για να αποκτήσουν, όπως νομίζουν,
μία νέα εμπειρία. Αποτελούν μικρά ποσοστά στο σύνολο των
ναρκομανών.
[
β. Άτομα με οριακές ψυχωτικές διαταραχές]
Τα άτομα αυτά συχνά νιώθουν μία αδικαιολόγητη μελαγχολία,
δυσθυμία, δυσκολία στη συγκέντρωση, μείωση των νοητικών τους
ικανοτήτων, ή έχουν ορισμένες παραισθήσεις ή άλλες ήπιες
παρανοϊκές ιδέες. Στην προσπάθειά τους να ξεπεράσουν μόνοι τους το
πρόβλημα, είναι δυνατόν, σε ορισμένες περιπτώσεις, να παρασυρθούν
στα ναρκωτικά. Αποτελούν μικρά ποσοστό στο σύνολο των ναρκομανών.
[
γ. Άτομα
με
νευρωτικές διαταραχές]
Τα άτομα αυτά συχνά υποφέρουν από έντονο άγχος, δυσθυμία, ακεφιά
και ποικίλα άλλα ψυχικά ή ψυχοσωματικά συμπτώματα. Όσα απ' αυτά τα
άτομα προσπαθούν μόνα τους να αντιμετωπίσουν την κατάστασή τους
κινδυνεύουν σιγά - σιγά να παρασυρθούν στα ναρκωτικά. Ένα ποσοστό
από αυτά τα άτομα γίνονται τελικά ναρκομανείς σε κάποια ναρκωτική
ουσία λόγω εθισμού ή εξάρτησης απ' αυτή.
[
δ. Συναισθηματικά στερημένα ή ανώριμα άτομα]
Τα άτομα αυτά στερήθηκαν την αγάπη και στοργή στην παιδική ηλικία
ή ένιωσαν απόρριψη από τους γονείς τους. Ακόμα, νέοι και νέες που
σαν παιδιά είχαν αμφίβολα γονικά πρότυπα στην οικογένειά τους, μια
μητέρα που ήταν ταυτόχρονα κυριαρχική και απορριπτική απέναντί
τους ή έναν πατέρα με ανίσχυρη και ασταθή προσωπικότητα, μπορούν
εύκολα να παρασυρθούν στα ναρκωτικά. Γι' αυτό μεγάλη είναι η
ευθύνη των γονέων να σταθούν σωστά απέναντι στα παιδιά τους ώστε
να τα αναθρέψουν σωστά. Παιδιά που η ανατροφή τους ευνοεί την
άμεση ικανοποίηση κάθε επιθυμίας ή ανάγκης τους, δε μαθαίνουν να
περιμένουν, να αναβάλλουν ή και να στερούνται αυτή την
ικανοποίηση. Αν αυτά τα παιδιά συναντήσουν αργότερα πολλές
αποτυχίες και προβλήματα, επαναστατούν ή επηρεάζονται άσχημα
ψυχολογικά. Μια τέτοια κατάσταση ευνοεί τη ροπή προς τα ναρκωτικά,
αν δεν αντιμετωπιστεί με έναν αποδοτικότερο τρόπο.
[
ε. Άτομα με
έντονα συναισθήματα μειονεκτικότητας]
Τα άτομα αυτά δεν είναι ικανοποιημένα από τον εαυτό τους και θα
ήθελαν να τον αλλάξουν ή να πετύχουν κάτι που θα τους κάνει να
νιώσουν άτι αξίζουν. Επειδή ακριβώς τα άτομα αυτά απογοητεύονται
εύκολα και επηρεάζονται συναισθηματικά πολύ έντονα όταν
αποτυχαίνουν στις προσπάθειές τους, υπάρχει κίνδυνος πάνω στην
απογοήτευσή τους να παρασυρθούν στα ναρκωτικά, αν τύχει να μην
έχουν καλές και στέρεες ηθικές αρχές.
[
στ. Άτομα ανικανοποίητα]
Σε αυτή την
κατηγορία υπάγονται νεαρά συνήθως άτομα που βρίσκονται σε άσχημη
ψυχολογική κατάσταση εξαιτίας ενδοοικογενειακών προβλημάτων ή
διαλυμένων οικογενειών και τα οποία νιώθουν άκεφα, βαριεστημένα,
δεν ξέρουν γιατί ζουν, δεν βρίσκουν νόημα ή ελπίδα για τη ζωή, ή
τους λείπει η ψυχική επαφή και η αγάπη από το στενό τους
περιβάλλον. Ακόμα, άτομα που έχουν δώσει έμφαση στις αισθησιακές
εμπειρίες, στην απόλαυση ή τη δόξα, επειδή η ικανοποίηση απ' αυτά
είναι περιορισμένη και πρόσκαιρη, οδηγούνται συχνά σε κορεσμό και
ανία, ένα είδος συναισθηματικού και ψυχικού κενού. Αν δεν
αντιμετωπιστεί αυτά σωστά και έγκαιρα μπορεί να τους παρασύρει στα
ναρκωτικά, μια που αυτά τους προσφέρουν μια παροδική ανακούφιση.
Έτσι εξηγείται το φαινόμενο τραγουδιστών, ηθοποιών ή άλλων
επιτυχημένων, σύμφωνα με τα κριτήρια του κόσμου - ανθρώπων που
καταφεύγουν στα ναρκωτικά.
Η αναζήτηση
λοιπόν ψυχικής ικανοποίησης σε λάθος δρόμο είναι γι' αυτά τα άτομα
αλλά και για άλλα πολλά, η αιτία που οδηγούνται στα ναρκωτικά ζουν
μέσα σε υλική αφθονία που δεν τους ικανοποιεί και σε δόξες που
είναι εφήμερες και συχνά άχαρες. Ισχύουν γι' αυτούς τα λόγια του
προφήτη "Είμαστε ανάμεσα σε αγαθά, σαν νεκροί" (Ησαΐας 59:10).
[
ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙ
ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΣΤΕΡΗΣΗ]
Το ναρκωτικό φέρνει παροδική
ανακούφιση, αίσθημα ευχαρίστησης και ευφορίας, κάτι που λείπει απ'
τις παραπάνω κατηγορίες ατόμων. Δίνει άμεση ανακούφιση από την
εσωτερική ένταση ή το δυσάρεστο συναίσθημα της ακεφιάς, της ανίας,
της ανασφάλειας, του φόβου ή της αναξιότητας και εκτός από την
ευφορία, δίνει ένα συναίσθημα δύναμης στο άτομο. Όλα αυτά όμως
κάνουν το άτομο να καταφεύγει στα ναρκωτικά, αμέσως μόλις
αισθανθεί ότι δεν μπορεί να ανεχτεί πια τη δυσάρεστη
συναισθηματική του κατάσταση. Καθώς το ναρκωτικά αποβάλλεται από
τον οργανισμό τα δυσάρεστα συναισθήματα επανεμφανίζονται και ωθούν
το άτομο στη λήψη νέας δόσης. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος
κύκλος όπου η δραστικότητα του ναρκωτικού μειώνεται κι έτσι το
άτομο αναγκάζεται να αυξήσει τη δόση για να πετύχει το ίδιο
αποτέλεσμα. Επειδή όμως οι ουσίες αυτές εύκολα προκαλούν εθισμό,
σύντομα αρχίζουν να εμφανίζονται τα συμπτώματα της στέρησης, μόλις
η ναρκωτική ουσία αποβληθεί από τον οργανισμό, για να
εξαφανισθούν, και πάλι με την ολοένα αυξανόμενη δόση. Βαθμιαία ο
ψυχικός κόσμος του ναρκομανούς αποδιοργανώνεται όλο και πιο πολύ
και η ηθική του υπόσταση εκφυλίζεται, σε σημείο που να μη διστάζει
να χρησιμοποιήσει και το πιο οδυνηρό, ακόμη και για τους συγγενείς
του, εγκληματικό μέσο, προκειμένου να προμηθευτεί τη δόση που του
χρειάζεται εκείνη τη στιγμή.
[]
Προβληματισμοί πάνω
στο θέμα των ναρκωτικών
Δεν υπάρχει
αμφιβολία ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών είναι από τα πιο
επίκαιρα, τα πιο κρίσιμα, τα πιο απαιτητικά προβλήματα σε όλες τις
ανθρώπινες κοινωνίες σήμερα. Και είναι παρά πολύ περίεργο το
γεγονός ότι σήμερα, εποχή της μέγιστης ελευθερίας, το φαινόμενο
της τοξικομανίας έχει δημιουργήσει τη μέγιστη σκλαβιά. Είναι ένα
φαινόμενο οξύμωρο, γιατί συνδυάζει, δύο χαρακτηριστικά:
Πρώτον ότι οι
τοξικομανείς βρίσκονται σε μία τρομακτική σκλαβιά και δεύτερο ότι
είναι αδύνατον ν' απαλλαγούν από κείνη. Βέβαια, στο παρελθόν αυτών
των ανθρώπων υπάρχουν συνήθως διάφορες επιδράσεις, οικογενειακά
δράματα, εσωτερικές συγκρούσεις, χωρισμένες οικογένειες,
εγκληματική επίδραση, εφιαλτικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία,
ναρκωτικά στην απόπειρα τους να φύγουν από την εφιαλτική πολλές
φορές πραγματικότητα της ζωής τους. Το ερώτημα όμως είναι πως θα
πάρει ένα τέλος αυτή η σκλαβιά. Για να πούμε τα πράγματα με το
όνομά τους πιστεύω ότι λύση σωστή, αποτελεσματική και απόλυτη
είναι μόνο ο Χριστός. Θα έλεγα ότι ισχύει για τους τοξικομανείς
εκείνο που λέει ο απ. Παύλος στην επιστολή προς Ρωμαίους: Σας
παρακαλώ να προσφέρετε τον εαυτό σας θυσία ζωντανή, άγια, τέτοια
που να είναι αρεστή στον Θεό, η οποία και αποτελεί τη πνευματική
σας λατρεία. Και να μη προσαρμόζεστε στον τρόπο ζωής του κόσμου,
αλλά να μεταμορφώνεστε καλλιεργώντας έναν καινούργιο τρόπο
σκέψης..." (Ρωμαίους 12:1-2).
Αυτό που
χρειάζεται ο τοξικομανής, την ανακαίνιση του νου, μπορεί να το
πετύχει μόνο ο Χριστός. Προσοχή όμως: ο τοξικομανής είναι σε
σκλαβιά και πρέπει πρώτα να βγει από τη σκλαβιά. Θα πρέπει να
φύγει δηλαδή αυτή η δύναμη που τον καταδυναστεύει και να έρθει μία
άλλη δύναμη που από δω και μπρος θα αποτελεί θετικό παράγοντα στη
ζωή του, η δημιουργική δύναμη του Ιησού Χριστού. Γιατί ας μη το
ξεχνάμε, τα ναρκωτικά είναι ελκυστικά γι' αυτούς που τα
χρησιμοποιούν, του γοητεύουν. Χρειάζεται λοιπόν μία μεγάλη δύναμη
που θα εξουδετερώσει την προηγούμενη, για να υπάρξει θεραπευτικό
αποτέλεσμα.
Θα πρέπει όμως
εδώ να κάνουμε μία επεξήγηση. Όταν μιλάμε για τον Ιησού Χριστά δεν
εννοούμε απλώς να αρχίσει κάποιος να ασχολείται με την θρησκεία,
δεν εννοούμε να γραφτεί σε κάποια εκκλησία, ή ν' αρχίσει να
πηγαίνει σε κάποιες συναθροίσεις. Εννοούμε να δεχτεί τον Ιησού
Χριστό σε μία ορισμένη στιγμή, στην οποία θα σημειωθεί μέσα του το
εκπληκτικά πνευματικό φαινόμενο που λέγεται αναγέννηση. Όταν
δηλαδή ο άνθρωπος με μετάνοια πλησιάσει τον Θεό και λυτρωθεί από
τις αμαρτίες του τότε γίνεται ένα "καινούργιο δημιούργημα", όπως
το λέει ο απ. Παύλος: Εάν κάποιος ανήκει στον Χριστό είναι
καινούργιο δημιούργημα, τα παλαιά πέρασαν, τώρα πια όλα έχουν
γίνει καινούργια" (Β Κορινθίους 5:17).
Θα ήταν πάρα
πολύ ωραίο βέβαια, για το θέμα μας, αν μπορούσαμε να πούμε ότι
όλοι, μόλις δέχονται τον Ιησού Χριστό, απαλλάσσονται. Αυτός όμως
δεν είναι ο κανόνας, αυτή είναι η εξαίρεση, γι' αυτά και δε θα
πρέπει να περιμένουμε πάντα στιγμιαία αποτελέσματα. Χρειάζεται
πολύ εργασία Αγίου Πνεύματος να γίνει μέσα στον τοξικομανή άνθρωπο
ωσότου αυτός απαλλαγεί, εφόσον βέβαια αποδέχεται εκείνο που του
δίνει ο Χριστός. Και είναι μερικά πράγματα που θα πρέπει οι
άνθρωποι αυτοί να τα καταλάβουν καλά. Παρακάτω θ' αναφέρουμε δύο -
τρία απ' αυτά.
Το πρώτο που
πρέπει να καταλάβουν, είναι το ζήτημα της προσωπικής ευθύνης.
Γιατί υπάρχουν γι' αυτούς πολλά ελαφρυντικά: η χωρισμένη
οικογένεια, οι κακές συνθήκες, η παιδική ηλικία, η απόρριψη από
τους γονείς. Πρέπει όμως να καταλάβουν ότι είναι ευθύνη προσωπική
τους, ότι απέναντι στο Θεό είναι ένοχοι.
Το δεύτερο
που πρέπει να καταλάβουν είναι ότι χρειάζονται μετάνοια. Αυτά
σημαίνει ότι πρέπει "ν' αλλάξουν μυαλά", να το καταλάβουν άτι ο
δρόμος που τώρα ακολουθούν είναι στραβός, είναι εκείνος που ο
Λόγος του Θεού το ονομάζει αμαρτία. Πρέπει μ' άλλα λόγια να έρθουν
σε συναίσθηση αμαρτίας.
Τρίτο σημείο
είναι άτι θα πρέπει να έρθει στην καρδιά τους η συναίσθηση της
συγχώρησης του Θεού, ώστε να φύγει το αίσθημα της ενοχής.
(Υπάρχουν πολλοί που χρησιμοποιούν τα ναρκωτικά γιατί έχουν
αισθήματα ενοχής. Λένε: παίρνω για "να ξεχάσω"). Πρέπει λοιπόν να
καταλάβουν ότι η συγχώρηση του Θεού πλένει και καθαρίζει την
αμαρτία. Τέλος, χρειάζονται μια δύναμη που δεν την έχουν. Το
ερώτημα για όλους αυτούς τους ανθρώπους είναι όχι αν μπορούν,
γιατί η απάντηση είναι σίγουρη: Δεν μπορούν. Το ερώτημα είναι αν
θέλουν. Αν θέλουν εκείνοι, σίγουρα θέλει και ο Χριστός, και ο
Χριστός μπορεί. Ας θυμηθούμε πάσο ωραία το λέει ο Ιωάννης στην Α
επιστολή του, λέγοντας ότι Αυτός που είναι μέσα μας είναι πολύ
ισχυρότερος από εκείνον που είναι στο κόσμο" (4:4).
Τώρα, ίσως να
ρωτήσει κάποιος, τι μπορώ να κάνω εγώ ο κοινός άνθρωπος; Βέβαια,
δεν είναι δουλειά του καθενός να πάρει έναν τοξικομανή και να τον
βοηθήσει ν' απαλλαγεί - είναι δουλειά ειδικών. Κι όμως, όλοι μας
μπορούμε να διαθέσουμε χρόνο, αγάπη, προσευχή. Υπάρχουν ακόμα
μερικά πράγματα πολύ σημαντικά γι' αυτούς τους ανθρώπους που
δυστυχώς πολλές φορές φαίνεται ότι τα έχουμε ξεχάσει.
Όσο κι αν
ακούγεται περίεργο, αυτούς που μπαίνουν στην εκκλησία πολλές φορές
τους θέλουμε να είναι σωστά ντυμένοι, και σωστά κουρεμένοι, και να
συμπεριφέρονται όπως εμείς φανταζόμαστε. Κι ακόμα. τους θέλουμε να
είναι συντριμμένοι, σαν τον άσωτο. Όμως τα πράγματα δεν είναι
έτσι. Και βλέπουν λοιπόν χριστιανούς να συμπεριφέρονται απέναντί
τους με αηδία (και μερικοί απ' αυτούς είναι πράγματι αηδιαστικοί).
Όμως πολλές φορές ξεχνάμε τα σπλάχνα του Χριστού. Καμιά φορά,
εμείς οι χριστιανοί μιλάμε για αγάπη αλλά δεν αγαπάμε αρκετά.
Ας προσέξουμε
την τακτική και την πρακτική του Κυρίου Ιησού Χριστού όταν
βρισκόταν μπροστά σε έναν άνθρωπο και ας θυμηθούμε πόσο συχνά
αναφέρει ο Λόγος του Θεού το "απλώνοντας το χέρι του ο Ιησούς τον
άγγιξε αυτόν". Και αυτός που άγγιξε ήταν λεπρός! Ξέρεται ποια ήταν
η κύρια κατηγορία κατά του Χριστού; Ότι βρισκόταν διαρκώς μαζί με
τους περιθωριακούς. Αν ήταν σήμερα, να είμαστε σίγουροι ότι στο
περιβάλλον Του θα ήταν πολλοί από τους τοξικομανείς. Και πολλοί
από τους αξιοπρεπείς πολίτες θα λέγανε "Κοίταξέ τον με ποιους
κάνει παρέα!" Το ίδιο λέγανε στον καιρό Του...
Θα πρέπει η
εκκλησία του Χριστού ν' ανοίξει την αγκαλιά της και την πόρτα της,
και θα πρέπει πολλοί από εμάς να δεχτούμε και να υποστούμε τη
θυσία που χρειάζεται, την ταπείνωση που είναι απαραίτητη, το χρόνο
που πρέπει να δαπανήσουμε, το ψυχικά δυναμικά που πρέπει να
ξοδέψουμε για κάποιους τέτοιους ανθρώπους αν θέλουμε να τους
βοηθήσουμε.
Πρέπει να
θυμόμαστε, και να το βάλουμε καλά στη καρδιά μας, ότι οι
τοξικομανείς είναι άνθρωποι που και για κείνους έχει πεθάνει ο
Χριστός. Τέλος δεν θα πρέπει να ξεχνούμε και δύο - τρία πράγματα
ακόμα. Πρώτο, είναι να θυμόμαστε πάντα τα λόγια που είπε ο
Χριστός: "Μη κρίνετε για να μη κριθείτε" (Ματθαίος 10:1). Συχνά
έχουμε την τάση να τους κρίνουμε "Αυτό το παλιόπαιδο που πήρε αυτά
τον δρόμο", "Εκείνος ο αλήτης που κάνει αυτά"... Και λέει ο
Χριστός: Μην κρίνετε, γιατί καμιά φορά υπάρχει φόβος μέσα στο μάτι
σας να υπάρχει "δοκάρι" με αποτέλεσμα να μη βλέπετε το "ξυλαράκι"
που είναι το μάτι του άλλου... Το δεύτερο, είναι ότι πρέπει ν'
αγαπάμε .και να μάθουμε να καθόμαστε κοντά τους. Η τέχνη ν' ακούς
είναι η δυσκολότερη. Να καθίσεις ν' ακούσεις και να ξέρει ο άλλος
ότι τον ακούς με ενδιαφέρον ακόμα κι όταν σου λέει ανοησίες ...
Πολλοί απ' αυτούς τους ανθρώπους θέλουν να μιλήσουν, αλλά εμείς
δεν θέλουμε ν' ακούσουμε. Πόσοι απ' αυτούς ξαναγυρίζουν πίσω γιατί
δεν βρήκαν αυτά που λέμε "ευήκοον ους", δεν βρήκαν ανοιγμένη
αγκαλιά, γιατί δεν τους πείσαμε ότι αυτά που λέμε για τον Χριστό
είναι ουσία συμμετοχής: να συμμετέχουμε στο δράμα, στην αγωνία,
στον πόνο τους. Και το τελευταίο, να μάθουμε να κάνουμε κριτική
του εαυτού μας.
Υπάρχουν άνθρωποι που ελευθερώθηκαν
τέλεια από τα ναρκωτικά και που σήμερα είναι ευλογημένοι
χριστιανοί. Ας μάθουμε λοιπόν να πιστεύουμε στις απεριόριστες
δυνατότητες του Χριστού. Πρέπει να μάθουμε να ελπίζουμε ότι αυτά
τα παιδιά που τα έχει παρασύρει ο εχθρός στα ναρκωτικά δεν είναι
σίγουρα χαμένος. Και το βασικότερο, ας μάθουμε ν' αγαπάμε. Είναι
εντυπωσιακά επίκαιρο και στην περίπτωση αυτή, το γνωστό εδάφιο του απ. Παύλου: "Αυτά που μένουν τελικά είναι η
πίστη, η ελπίδα, και η αγάπη, αυτά τα τρία. Με κορυφαία από αυτά
την αγάπη" (Α' Κορινθίους 13:13).
[]
Το πρόβλημα και η
λύση
Στις μέρες μας
όλο και περισσότερο εντείνονται οι συζητήσεις γύρω από το μέγα
πρόβλημα των καιρών μας, τα ναρκωτικά. Όλο και περισσότεροι
άνθρωποι ασχολούνται μ' αυτά. Ψυχίατροι, παθολόγοι, ψυχολόγοι,
κοινωνιολόγοι, πολιτικοί, επιστήμονες, δημοσιογράφοι, απλοί
άνθρωποι, όλοι προσπαθούν να βοηθήσουν στη λύση του προβλήματος
της εποχής μας.
Τα ναρκωτικά
βέβαια δεν είναι θέμα που απασχόλησε μόνο τα τελευταία χρόνια την
κοινωνία. Η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών παρατηρείται σε ολόκληρη την
ιστορία της ανθρωπότητας. Όμως τα τελευταία χρόνια για πολλούς
λόγους - που αξίζει να τους μελετήσει κανείς - έχει σημειωθεί μια
συνεχώς αυξανόμενη εξάπλωση της χρήσης τους, με συνέπεια πάρα
πολλοί άνθρωποι να οδηγούνται στο θάνατο. Όσον αφορά στην
αντιμετώπιση του προβλήματος έχουν διαμορφωθεί μέχρι στιγμής δύο
τάσεις:
1. Η πρώτη
απ' αυτές είναι η κλασική πλέον κατασταλτική πολιτική που
ακολουθείται σχεδόν σ' όλο τον κόσμο από την εκάστοτε εξουσία.
Βασική της αρχή είναι να σταματήσει με κάθε τρόπο η χρήση
ναρκωτικών. Οι νόμοι είναι πολύ σκληροί με τους χρήστες, που
συνήθως είναι νεαρά άτομα. Οι νόμοι επίσης είναι πολύ σκληροί με
τους εμπόρους, οι οποίοι βέβαια θησαυρίζουν και τις περισσότερες
φορές ανήκουν στις υψηλά ιστάμενες κοινωνικές τάξεις. Όμως,
συμβαίνει πολλές φορές να βγαίνουν εύκολα από τις πόρτες της
φυλακής με τις διασυνδέσεις που έχουν.
2. Μια
δεύτερη τάση στην αντιμετώπιση του προβλήματος έχει αρχίσει να
απλώνεται τα τελευταία χρόνια. Βασικός της φορέας η L.I.A (Διεθνής
Αντιαπαγορευτική Ένωση). Σύμφωνα μ' αυτή την τάση,
αποποινικοποιείται η χρήση όλων ανεξαρτήτως των ουσιών. Τα
ναρκωτικά χωρίζονται σε μαλακά και σκληρά. Το κάθε εξαρτημένο
άτομο είναι ελεύθερο να προμηθεύεται τα ναρκωτικά και να τα
χρησιμοποιεί ελεύθερα. Μάλιστα, επιφορτίζεται η πολιτεία, για την
περίθαλψη των εξαρτημένων, με παροχή όλων των διευκολύνσεων πού
διασφαλίζουν την υγεία, τη ζωή και την αξιοπρέπειά τους (χορήγηση
ουσιών ή υποκατάστατων σε κρατικά νοσηλευτικά ιδρύματα,
προγράμματα αποτοξίνωσης σε θεραπευτικές κοινότητες κ.α.). Όλα αυτά
τα μέτρα έχουν σκοπό την κοινωνική επανένταξη όλων όσων το
θελήσουν, ενώ προσφέρουν "συντήρηση" σε εκείνους τους εξαρτημένους
που δεν θέλουν να απεξαρτηθούν. 'Ήδη στη πατρίδα μας αυτή η τάση
έχει αποκτήσει αρκετούς θιασώτες μεταξύ των γιατρών, πολιτικών,
δημοσιογράφων και κοινωνικών φορέων.
Όμως, τι έχει
ν' απαντήσει κανείς σ' όλα αυτά; Δυστυχώς, η πρώτη τάση μέχρι
στιγμής έχει αποτύχει παταγωδώς. Οι αριθμοί, τουλάχιστον για τη
χώρα μας, δεν προσφέρουν ελπίδες για καλύτερο μέλλον.
Οι εξαρτημένοι
από 2.000 το 1980 υπολογίζονται σε 80.000 ή ακόμη και 100.000 το
1990. Επίσης, το 35% των φυλακισμένων είναι για αδικήματα συναφή
με τη χρήση ναρκωτικών και τα επακόλουθα της παράνομης εμπορίας
τους. Η μέχρι στιγμής εμπειρία καθιστά χωρίς χρησιμότητα την
παράθεση επιχειρημάτων πάνω στο θέμα.
Η δεύτερη
"πρακτική" τάση όπως υποστηρίζουν οι θιασώτες της, έχει ένα θετικό
προηγούμενο από εφαρμογή της στην Ολλανδία θα πρέπει να
σημειώσουμε όμως και την αποτυχία ενός τέτοιου πειράματος
παλιότερα στην Αγγλία.
Ένα από τα
βασικά αρνητικά αυτής της τάσης είναι η επίσημη "αναπαραγωγή"
εξαρτημένων ατόμων με τη βοήθεια και υποστήριξη της πολιτείας. Και
ας μην ερμηνευθεί η πιο πάνω φράση σαν συνηγορία υπέρ μιας
"αγαθής", "αμόλυντης", όσο και υποκριτικής πολιτείας. Απλώς, στη
περίπτωση αυτή πρόκειται για μια ανίκανη πολιτεία που, επειδή δε
μπορεί να ελευθερώσει από τα ναρκωτικά τους χρήστες, προσπαθεί
τουλάχιστον να τους προφυλάξει από χειρότερες καταστάσεις (π.χ.
δίνει δωρεάν αποστειρωμένες σύριγγες για αποφυγή μετάδοσης τον
AIDS και άλλων ασθενειών, προσφέρει μη νοθευμένες ουσίες και όχι -
για παράδειγμα - νοθευμένη ηρωίνη που κυκλοφορεί από έμπορους και
οδηγεί πολύ σύντομα στο θάνατο). Με λίγα λόγια, πρόκειται για μια
ήττα της πολιτείας και γενικότερα της κοινωνίας ολόκληρης πάνω στο
πρόβλημα των ναρκωτικών.
Το επιχείρημα
ότι η ελεύθερη χρήση ναρκωτικών ουσιών θα περιορίσει την εξάπλωσή
τους, δε μπορεί ν' αποτελέσει αξίωμα. Αν με την απαγορευμένη χρήση
οι μυημένοι είναι πάρα πολλοί, γιατί να μην είναι και με την πιο
ελεύθερη χρήση; Πολύ περισσότερο να σκεφτεί κανείς ότι αυτοί που
επιθυμούν τη μύηση στον κόσμο των ναρκωτικών το κάνουν για ν'
απολαύσουν ένα νέο άγνωστο κόσμο κι όχι (ή ίσως σε πολύ μικρότερο
ποσοστό) επειδή είναι ένας απαγορευμένος κόσμος. Τώρα λοιπόν με
την ελεύθερη χρήση ο δρόμος για τον κόσμο αυτό θα ''ναι πέρα για
πέρα ανοιχτός.
Η ενσωμάτωση
τέτοιων ατόμων στην κοινωνία και μάλίστα με αξιοπρέπεια, δείχνει
την αδυναμία της κοινωνίας και βέβαια της αντιαπαγορευτικής τάσης
να ελευθερώσει και να λυτρώσει αυτά τα άτομα από αυτό που και οι
ίδιοι οι ναρκομανείς αποκαλούν αργό θάνατο στη ζωή τους.
Τέλος, ένα
πολύ απλό επιχείρημα. Ποια εξουσία είναι αυτή που θα κτυπήσει
αμείλικτα τους εμπόρους του λευκού θανάτου τη στιγμή που η ίδια η
εξουσία, οποιαδήποτε μορφή κι αν έχει, τους συμπεριφέρεται "με το
γάντι"; Όσον αφορά στη μέχρι τώρα εμπειρία από τις θεραπευτικές
κοινότητες, τα στατιστικά στοιχεία λένε, ότι οι νέοι δύσκολα
προσέρχονται σ' αυτές (μόνο το 5%), και οι δραπετεύσεις και
επανεισαγωγές είναι πολύ συχνές (60 - 80%). Εξάλλου, ο κίνδυνος
της υποτροπής και επανόδου στα ναρκωτικά είναι πολύ μεγάλος.
3. Αλλά ας
κοιτάξουμε για λίγο και την τρίτη τάση: Αυτή απέχει πολύ από τις
άλλες δύο. Και τούτο γιατί, αν οι άλλες δύο προσπαθούν να
επιφέρουν "εκ των έξω" την αλλαγή στη ζωή τους εξαρτημένων, η
τρίτη λειτουργεί αντίθετα επικεντρώνει τη δυναμική της στην "εκ
των έσω" αλλαγή του ατόμου. Δεν επιβάλλεται με νόμους και
διατάξεις, ούτε πετυχαίνεται με πολιτικές κατασταλτικές ή
αντιαπαγορευτικές. Το μυστικό σ' αυτή τη τάση είναι η συμμετοχή
ενός τρίτου προσώπου με απεριόριστες απελευθερωτικές δυνάμεις που
ενεργούν καταλυτικά στη ζωή των εξαρτημένων. Το Πρόσωπο αυτό
ονομάζεται ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ. Προσοχή ας μην υπάρξει σύγχυση: Δεν
ονoμάζεται ούτε θρησκεία, ούτε μοναστική ζωή ούτε φιλοσοφικό
σύστημα.
Ο Ιησούς
Χριστός είναι ένα ζωντανό πρόσωπο που ενδιαφέρεται για κάθε
άνθρωπο, μα ιδιαίτερα για τους εξαρτημένους. Είναι ο μόνος που
αγαπάει πραγματικά κι αληθινά. Ακόμη κι αυτούς που οι άλλοι, οι
"καθώς πρέπει", αποκαλούν ρεμάλια, αμαρτωλούς, καρκινώματα και
σάπια μέλη της κοινωνίας. Άλλωστε, για τέτοιους ανθρώπους ήρθε
κάποια στιγμή στον κόσμο απ' τον ουρανό. Η τουλάχιστον, γι' αυτούς
που αισθάνονται έτσι. Γι' αυτούς έζησε, και τιμωρήθηκε
ανεβαίνοντας στο σταυρό. Ο Ίδιος με καμάρι κάποτε διακήρυξε ότι
είναι ο φίλος των τελωνών και αμαρτωλών (Ματθαίος 11:16-19).
Όμως, το
μεγάλο μυστικό είναι ότι ο Ιησούς Χριστός δεν έμεινε εκεί στο
σταυρό καρφωμένος μαζί με τις αμαρτίες μας. Τις συγχώρεσε. Τις
ξέχασε τις έσβησε με το αίμα Του. Νίκησε το θάνατο και τώρα είναι
ζωντανός, δίπλα μας. Αυτή η συγχώρηση έγινε για μας, για όλους
μας. Η δική Του νίκη είναι και δική μας. Τώρα περιμένει. Περιμένει
κάποιους εξαρτημένους από τα ναρκωτικά, από τα πάθη, από την
αμαρτία, από οτιδήποτε, να τρέξουν κοντά Του για να τους
ελευθερώσει. Η Καινή Διαθήκη διακηρύσσει θριαμβευτικά: "Αν ο
Χριστός σας ελευθερώσει, τότε θα είστε πραγματικά ελεύθεροι"
(Ιωάννης 8:36).
Η τρίτη τάση
λοιπόν αυτό έχει να πει. Αυτή την αλήθεια έχει να βροντοφωνάξει. 0
Ιησούς Χριστός ελευθερώνει. Αρκεί ο καθένας μας να σταθεί μπροστά
Του, να Του ζητήσει να τον συγχωρήσει και να Του πει ευχαριστώ.
Έπειτα, ο Χριστός θα του δώσει δυνάμεις μιας καινούργιας ζωής.
Μέσα από δυσκολίες βέβαια και δύσβατα μονοπάτια Όμως, η αλήθεια
είναι πως ο Ιησούς Χριστός χαρίζει ελευθερία. Μόνιμη κι αληθινή.
Αξίζει να την πειραματιστεί κανείς.
Αυτή η τρίτη
τάση είναι και η πιο παρεξηγημένη. Ίσως, γιατί δε λειτουργεί μέσα
στο σύστημα, αλλά έξω απ' αυτό. Ίσως, γιατί πρώτα και κύρια
χρειάζεται την προσωπική απόφαση του ίδιου του εξαρτημένου. Ίσως,
γιατί ο αρχηγός του γήινου συστήματος σήμερα είναι ο κυριότερος
πολέμιος αυτής της τάσης. Τι μ' αυτό όμως; Η αλήθεια είναι πως ο
Χριστός ελευθερώνει. Αξίζει να Τον δοκιμάσει κανείς.
|
