[το όνομά στα εβραϊκά είναι "Μοσέχ" που σημαίνει "συρμένος (από το νερό)". Αιγυπτιακά "mesu" που σημαίνει "γιος"]

Από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες της Βίβλου, σπουδαίος νομοθέτης των Ισραηλιτών. Ήταν γιος του Αμράμ και της Ιωχαβέδ, από τη φυλή Λευί. Στο βιβλίο της Εξόδου (2:1), δε γίνεται καμία αναφορά για τους γονείς του, αλλά απλά αναφέρεται πως ήταν "γιος ανθρώπου τινός εκ του οίκου Λευί και μιας εκ των θυγατέρων Λευί" . Αναφέρεται όμως στον κατάλογο των αρχηγών των πατριών (Έξοδος 6:20-27, Αριθμοί 26:59). Ήταν όμορφος (Έξοδος 2:2) αλλά βραδύγλωσσος (Έξοδος 4:10). Ήταν αδερφός του Ααρών και της Μαριάμ.

Γεννήθηκε στην Αίγυπτο, την εποχή που ο Φαραώ [3] είχε διατάξει να θανατωθεί κάθε αρσενικό παιδί των Ισραηλιτών (Έξοδος 1:22, 2:1-4, 6:20, Αριθμοί 26:59, Πράξεις 7:20, Εβραίους 11:23). Η μητέρα του για να τον γλιτώσει, τον έβαλε μέσα σε ένα καλάθι και το παρέδωσε στην κόρη της Μαριάμ για να το τοποθετήσει σε ελώδες μέρος στην όχθη του ποταμού Νείλου. Όταν το είδε η κόρη του Φαραώ το λυπήθηκε καθώς αυτό έκλεγε, και το πήρε στο παλάτι. Η Μαριάμ που παρακολουθούσε κρυφά τη σκηνή τη ρώτησε εάν ήθελε κάποια Ισραηλίτισσα για να το θηλάσει, και έτσι ή μητέρα του Μωυσή έγινε και τροφός του. Αργότερα η κόρη του Φαραώ του έδωσε το όνομα Μωυσής (Έξοδος 2:5-10). Τον ανάθρεψε σαν γιο της μέσα στα βασιλικά ανάκτορα διδάσκοντάς του όλη την αιγυπτιακή σοφία (Πράξεις 7:21,22). Παρόλα αυτά ο Μωυσής ουδέποτε ξέχασε την καταγωγή του. Όταν αργότερα είδε έναν Αιγύπτιο να λογομαχεί με έναν Ισραηλίτη, υπερασπίστηκε τον Ισραηλίτη και σκότωσε τον Αιγύπτιο θάβοντάς τον μέσα στην άμμο (Έξοδος 2:11,12, Πράξεις 7:24). Το γεγονός αυτό έγινε γνωστό και έτσι ο Μωυσής αναγκάστηκε να φύγει στη γη Μαδιάμ. Εκεί παντρεύτηκε τη Σεπφώρα, κόρη του ιερέα Ιοθόρ ή Ραγουήλ (Έξοδος 2:21). Έμεινε μαζί με τον πεθερό του βόσκοντας τα πρόβατα του (Έξοδος 2:1-21, 3:1, Πράξεις 7:29).

Μια μέρα βρισκόμενος στον αγρό, στο όρος Χωρήβ, του παρουσιάστηκε ο Θεός μέσα από μια βάτο, και καλώντας με το όνομα του "Μωυσή, Μωυσή", του ανάθεσε να ηγηθεί την απελευθέρωση των Ισραηλιτών. Ο Μωυσής στην αρχή αρνήθηκε καθώς θεωρούσε τον εαυτό του ανάξιο για μια τέτοια αποστολή (Έξοδος 3:11, 4:10). Κατόπιν όμως διαβεβαίωσης του Θεού ότι θα είναι μαζί του, και με τη βοήθεια του αδερφού του Ααρών, υπάκουσε στο θέλημα του Θεού (Έξοδος 3:12-4:17). Ξεκίνησε λοιπόν για την Αίγυπτο μαζί με τη σύζυγό του και τους δύο γιους του, το Γερσώμ (Έξοδος 2:22) και τον Ελιέζερ (Έξοδος 18:2,3), οι οποίοι λίγο αργότερα επέστρεψαν στον Ιοθόρ, μέχρις ότου ενωθούν ξανά με το Μωυσή στη Ραφιδίν (Έξοδος 8:1-6). Μετά την αναχώρηση της συζύγου του και των γιων του συναντήθηκε με τον Ααρών (Έξοδος 4:10, 18-31). Ο Θεός τον χρησιμοποίησε για την απελευθέρωση, όταν ζήτησε από το Φαραώ [4] την άδεια να φύγουν από την Αίγυπτο. Επειδή ο Φαραώ δεν το επέτρεψε, ο Θεός πληροφόρησε το Μωυσή για τις πληγές που θα έπλητταν τους Αιγυπτίους (Έξοδος 7:13-12:30). Αποτέλεσμα αυτής της τιμωρίας ήταν να αφήσει ο Φαραώ ελεύθερους τους Ισραηλίτες (Έξοδος 12:31-33), μετά το Πάσχα (Έξοδος κεφ. 12). Όταν όμως οι Ισραηλίτες αναχώρησαν από την Αίγυπτο ο Φαραώ μετάνιωσε, τους κυνήγησε, αλλά μετά από δυναμική επέμβαση του Θεού, ο Μωυσής με το ραβδί του άνοιξε τα νερά της Ερυθράς θάλασσας, με αποτέλεσμα οι Ισραηλίτες να σωθούν και να πνιγούν τα στρατεύματα των Αιγυπτίων (Έξοδος κεφ. 14). Κατά την πορεία του στην έρημο ο Θεός ενήργησε θαυμαστά μέσω τους Μωυσή, δείχνοντας τη δύναμή Του με θαύματα. Καθάρισε τα νερά (Έξοδος 15:22-27), έστειλε το μάννα και τα ορτύκια (Έξοδος 16:1-36), έκανε το βράχο να βγάζει πόσιμο (Έξοδος 17:1-7, Αριθμοί 20:1-13), νίκησε τους Αμαληκίτες (Έξοδος 17:8-16), κ.α.. Παρόλα αυτά ο λαός απίστησε πολλές φορές και διαμαρτυρήθηκε στο Μωυσή. Αργότερα, και ενώ είχε ήδη αναθέσει την αρχηγία του στρατού στον Ιησού του Ναυή, μετά από υπόδειξη του πεθερού του Ιοθόρ όρισε χιλίαρχους, εκατόνταρχους, πεντηκόνταρχους και δεκάρχους, οι οποίοι έκρινα το λαό, και μόνο οι δύσκολες υποθέσεις έρχονταν μπροστά στο Μωυσή (Έξοδος κεφ. 18:26). Έπειτα ο Θεός τον οδήγησε στο όρος Σινά και εκεί του έδωσε τις δέκα εντολές (Έξοδος κεφ. 20). Κατεβαίνοντας όμως από το βουνό και βλέποντας την αποστασία του λαού από την λατρεία του αληθινού Θεού, ο Μωυσής οργίστηκε τόσο που έσπασε τις πλάκες με τις δέκα εντολές. Μετά όμως από τη μεσιτεία του υπέρ του λαού, ο Θεός του έδωσε άλλες δύο πλάκες όμοιες με τις πρώτες (Έξοδος κεφ. 19-34). Και στις δύο περιπτώσεις ο Μωυσής νήστεψε για 40 ημέρες (Έξοδος 24:18, 34:28, Δευτερονόμιο 9:9,18). Κατασκεύασε επίσης τη Σκηνή του Μαρτυρίου όπως ακριβώς είχε προστάξει ο Θεός (Έξοδος κεφ. 35-40) και έχρισε τον Ααρών αρχιερέα για να ιερατεύει.

Κατά το δεύτερο χρόνο της οδοιπορίας στην έρημο, παντρεύτηκε μια Αιθιόπισα, γεγονός που προκάλεσε τη ζηλοφθονία του Ααρών και της Μαριάμ (Αριθμοί κεφ. 12). Όταν ο λαός στρατοπέδευσε στην Κάδης-Βαρνή, ο Μωυσής και ο Ααρών αμάρτησαν παρακούοντας το Θεό χτυπώντας την πέτρα και οικειοποιούμενοι τη δόξα του Θεού. Η πράξη αυτή είχε σαν αποτέλεσμα να χάσει ο Μωυσής το προνόμιο να οδηγήσει το λαό μέχρι τη γη της Επαγγελίας (Αριθμοί 20:12). Αργότερα και ενώ ο λαός υπέφερε από τα δαγκώματα των φιδιών φθάνοντας μέχρι το θάνατο, ο Μωυσής ύψωσε χάλκινο φίδι πάνω σε ένα ξύλο, και όποιος το κοιτούσε δεν πέθαινε (Αριθμοί 21:4-9). Όταν οδήγησε τους Ισραηλίτες στα βασίλεια της Σηών και Ωγ (Δευτερονόμιο κεφ. 2,3) παρακάλεσε το Θεό "να δει την αγαθή γη που βρισκόταν πέρα του Ιορδάνη". Ο Θεός όμως του αρνήθηκε (Αριθμοί 3:26). Ενώ πια βρισκόταν σε προχωρημένη ηλικία ζήτησε από το Θεό να του δείξει τον διάδοχό του, και ο Θεός του υπέδειξε τον Ιησού του Ναυή. Ο Μωυσής αφού τον έφερε ενώπιον του ιερέα Ελεάζαρ και της Συναγωγής, του ανέθεσε το αξίωμα του αρχηγού και τον αφιέρωσε στον Κύριο (Αριθμοί 27:16,17, Δευτερονόμιο 31:7,8).

Πέθανε σε ηλικία 120 ετών, αφού πρώτα ο Θεός του έδειξε τη γη της Επαγγελίας από το όρος Νεβώ και την κορυφή Φασγά. Τον έθαψαν στην κοιλάδα της γης Μωάβ απέναντι από το Βαιθ-φεγώρ και όπως λέει η Αγία Γραφή "κανείς μέχρι σήμερα δε γνωρίζει τον τάφο του" (Δευτερονόμιο 34:1-6).

Ο Μωυσής υπήρξε αναμφισβήτητα ένας μεγάλος ηγέτης. Στάθηκε με θάρρος και παρρησία μπροστά στο Φαραώ και υπερασπίστηκε τη απελευθέρωση του λαού Ισραήλ. Παρόλο τη θέση που είχε μέσα στο παλάτι, ξέχασε ποιος ήταν όταν επρόκειτο να υπερασπιστεί το δίκαιο (Έξοδος 2:14). Ηγήθηκε με μεγάλη επιτυχία τον δύσκολο και απαιτητικό λαό του Ισραήλ, που άλλοτε ευχαριστούσε το Θεό για την απελευθέρωση του και άλλοτε γόγγυζε για την πορεία του στην έρημο, αναπολώντας "τα κρεμμύδια της Αιγύπτου" και λατρεύοντας άλλους θεούς. Η Αγία Γραφή αναφέρει πως ήταν τρομερά πράος: "πράος σφόδρα υπέρ πάντας τους ανθρώπους τους επί της γης". Αρνήθηκε να πάρει την αρχηγία (Έξοδος 4:13). Ήθελε όλος ο λαός να ήταν προφήτες και ο Κύριος να έδινε το Πνεύμα Του (Αριθμοί 11:29). Ενδιαφέρθηκε για την πνευματική κατάσταση του λαού, και όταν ο Κύριος του πρότεινε να καταστρέψει τους Ισραηλίτες (Έξοδος 34:10), προσευχήθηκε στον Κύριο για να τους συγχωρέσει, ζητώντας μάλιστα να πληρώσει αυτός αντί για το λαό (Έξοδος 34:32). Ήταν άνθρωπος προσευχής και εμπιστοσύνης στο Θεό. Παρόλο που για τους περισσότερους η απελευθέρωση του λαού από τους Αιγυπτίους ήταν ένα όνειρο, ο Μωυσής πίστεψε στην υπόσχεση του Θεού. Γι αυτό και ο Θεός στάθηκε δίπλα του σε κάθε δύσκολη στιγμή της πορείας προς τη γη της Επαγγελίας.