[εβραϊκά: "Ko'resh"]

Ηγεμόνας της Περσίας (558-528 π.Χ.) και μέγας κατακτητής. Ήταν γιος του Καμβύση και της Μανδάνης, κόρης του βασιλιά της Μηδίας Αστυάγη. Παρόλο που ήταν ειδωλολάτρης χρησιμοποιήθηκε από το Θεό στα σχέδια Του. Κατόπιν θείας πρόνοιας, κατά το πρώτο έτος της βασιλιάς του, διέταξε την ανοικοδόμηση του Ναού του Θεού στην Ιερουσαλήμ, το 538 π.Χ. (Β' Χρονικών 36:22,23, Έσδρας 1:2, 4:3, 5:13), επέστρεψε τα σκεύη του Οίκου του Θεού, που ο Ναβουχοδονόσορ είχε πάρει και τα είχε τοποθετήσει στο ναό του θεού του (Έσδρας 1:7-11), και έδωσε άδεια για τη μεταφορά κέδρων από το Λίβανο (Έσδρας 3:7). Το διάταγμα του Κύρου για την ανοικοδόμηση του Ναού βρέθηκε στα Εκβάτανα, μια οχυρωμένη πόλη της επαρχίας της Μηδίας, πάνω σε ένα κυλινδρικό βιβλίο (Έσδρας 6:2,3). Ο προφήτης Ησαΐας είχε προφητεύσει για την ανοικοδόμηση του Ναού (Ησαΐας 44:28) και ότι θα εκπληρώνονταν τα σχέδια του Θεού για το λαό Ισραήλ (Ησαΐας 45:1-7). Ο Ησαΐας τον αναφέρει "βοσκό του Κυρίου" (Ησαΐας 44:28) και "ο κεχρισμένος" (Ησαΐας 45:1).

Ο Κύρος ανατράφηκε στην αυλή του Αστυάγη, ενώ σε νεαρή ηλικία έγινε αρχιστράτηγος, νικώντας τον στρατό του βασιλιά της Βαβυλώνας Νεριγλισάρ, τον οποίο και έπιασε αιχμάλωτο. Αργότερα μαζί με το θείο του Δαρείο πολέμησε τους Βαβυλώνιους και έφθασε μέχρι τις πύλες της Βαβυλώνας προκαλώντας τρόμο και χύνοντας αίμα παντού. Για να τους αντιμετωπίσει ο βασιλιάς της Βαβυλώνας Βελχάσσαρ, συμμάχησε με τους Αιγυπτίους και άλλους γειτονικούς στρατούς, συγκεντρώνοντας 420.000 στρατιώτες, υπό τις διαταγές του βασιλιά της Λυδίας Κροίσου. Ο Κύρος όμως με το μισό από το στρατό των αντιπάλων του κατόρθωσε να νικήσει και να καταδιώξει τον Κροίσο μέχρι τις Σάρδεις, την πρωτεύουσά του, την οποία και κατέλαβε. Εκεί ζήτησε να του φέρουν όσο χρυσό και ασήμι είχαν. Πρώτος που συμμορφώθηκε στη διαταγή του ήταν ο πάμπλουτος Κροίσος. Για λόγους εντυπωσιασμού όμως καταδίκασε τον Κροίσο σε θάνατο. Τότε ο Κροίσος θυμήθηκε το ρητό που είχε πει ο Σόλωνας όταν του έδειξε τα πλούτη του "Μηδένα προ του τέλους μακάριζε", ενώ πριν καεί φώναξε τρεις φορές "Σόλων, Σόλων". Αυτό συγκίνησε τον Κύρο, και χάρισε τη ζωή και την ελευθερία του Κροίσου. Έπειτα κατέλαβε και άλλες γειτονικές χώρες και μέρος της Αραβίας. Μετά το θάνατο του πατέρα του και του θείου του, ανέβηκε στο θρόνο και έγινε βασιλιάς των Μήδων, Περσών και Βαβυλωνίων, ενώ ετοιμαζόταν να κατακτήσει και την Αίγυπτο. Κατά το τριακοστό έτος της βασιλείας του και σε ηλικία 70 ετών, το 529 π.Χ. πληγώθηκε σε μια μάχη και πέθανε.

Ο Κύρος υπήρξε μεγάλος στρατιωτικός ηγέτης, χρησιμοποιώντας αρκετά πρωτότυπα μέσα και έξυπνους τρόπους για τις κατακτήσεις του, όπως π.χ. την εκτροπή της κοίτης του ποταμού Ευφράτη για να καταλάβει τη Βαβυλώνα, και κυβέρνησε με σοφία κατορθώνοντας έτσι να μην έχει αντιδράσεις από τους λαούς που είχε κυριέψει. Κυβέρνησε δημοκρατικά, γι αυτό και οι Πέρσες τον αποκαλούν "Πατέρα του λαού" (Ηρόδοτος ΙΙΙ, 89).