Ένας από τους πρωτεργάτες του κηρύγματος του ευαγγελίου κατά την περίοδο των αποστολικών χρόνων. Ονομαζόταν Ιωσής ή Ιωσήφ αλλά οι απόστολοι του έδωσαν το όνομα Βαρνάβας που σημαίνει "γιος παρηγοριάς" (Πράξεις 4:36). Ήταν λευίτης από την Κύπρο.

Για να βοηθήσει τα ασθενέστερα μέλη της εκκλησίας των Ιεροσολύμων, πούλησε το χωράφι του και έδωσε τα χρήματα στους Αποστόλους (Πράξεις 4:37). Ήταν άνθρωπος "αγαθός και πλήρης Πνεύματος Αγίου και πίστης" όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Αγία Γραφή (Πράξεις 11:24).

Ο Βαρνάβας στάλθηκε από την εκκλησία των Ιεροσολύμων στην Αντιόχεια για να ενισχύσει τους εκεί χριστιανούς (Πράξεις 11:19-34). Έπειτα πήγε στην Ταρσό, πήρε τον Σαύλο (Παύλο) και επέστρεψαν στην Αντιόχεια (Πράξεις 11:25,26). Εκεί έμειναν ένα χρόνο και εργάστηκαν για την οργάνωση και την ενίσχυση της εκκλησίας που συνεχώς αυξανόταν αριθμητικά (Πράξεις 11:24). Αργότερα οι χριστιανοί της Αντιόχειας έστειλαν τη βοήθειά τους στην εκκλησία των Ιεροσολύμων με τον Βαρνάβα και τον Σαύλο (Πράξεις 11:29,30). Όταν τέλειωσαν την αποστολή τους, γύρισαν πίσω στην Αντιόχεια παίρνοντας μαζί τους και τον Ιωάννη (ευαγγελιστή Μάρκο, Πράξεις 12:25) και κατόπιν μετά από οδηγία του Θεού κατέβηκαν στη Σελεύκεια. Από εκεί πήγαν στην Κύπρο και κήρυξαν το ευαγγέλιο στην Πάφο. Εκεί βρήκαν το μάγο-ψευδοπροφήτη Βαριησούς, φίλο του ανθύπατου Σέργιου Παύλου, ο οποίος προσπάθησε να αποτρέψει τον ανθύπατο να πιστέψει στο ευαγγέλιο. Για το λόγο αυτό οι απόστολοι τον επιτίμησαν και ο Βαριησούς έχασε το φως του. Από την Πάφο πέρασαν στην Πέργη της Παμφυλίας και από εκεί στην Αντιόχεια της Πισιδίας αφού προηγουμένως ο Ιωάννης είχε επιστρέψει στα Ιεροσόλυμα (Πράξεις 13:13-14). Ο Βαρνάβας και ο Παύλος συνέχισαν την ιεραποστολική τους περιοδεία και σε άλλες πόλεις της Μικράς Ασίας, το Ικόνιο (Πράξεις 14:1-7,21), τα Λύστρα (Πράξεις 14:8-20,21), τη Δέρβη (Πράξεις 14:20), και την Αντιόχεια της Συρίας (Πράξεις 14:26-28).

Στην Αποστολική Σύνοδο των Ιεροσολύμων το 50 μ.Χ., ο Βαρνάβας ήταν μέλος της και αντιπρόσωπος των χριστιανών της εκκλησίας της Αντιοχείας μαζί με τον απ. Παύλο, υποστηρίζοντάς τον (Πράξεις 15:1,2). Μετά την απόφαση της Συνόδου, επέστρεψαν και πάλι στην Αντιόχεια μαζί με τον Ιούδα το Βαρσαββά και το Σίλα, για να μεταφέρουν επιστολή της Συνόδου (Πράξεις 15:22,23). Αργότερα ο Παύλος πρότεινε στο Βαρνάβα να ξεκινήσουν για τη δεύτερη ιεραποστολική περιοδεία, ο Βαρνάβας όμως διαφώνησε με τον Παύλο για τον Μάρκο, με αποτέλεσμα ο μεν Παύλος με το Σίλα να πάνε στη Συρία και τη Κιλικία, ο δε Βαρνάβας με τον ανιψιό του Μάρκο να πάνε στην Κύπρο (Πράξεις 15:37-41, Γαλάτας 2:13). Η αμοιβαία εκτίμηση και ο δεσμός αγάπης μεταξύ Παύλου και Βαρνάβα ποτέ δεν κλονίστηκε από τη διαφωνία τους και αυτό φαίνεται στις επιστολές του Παύλου όταν αναφέρεται στο Βαρνάβα (Α' Κορινθίους 9:6, Γαλάτας 2:1,9, Κολοσσαείς 4:10).

Για τη μετέπειτα δράση του Βαρνάβα δεν υπάρχουν στοιχεία στην Αγία Γραφή. Σύμφωνα με μια παράδοση πήγε από την Κύπρο στη Ρώμη και την Αλεξάνδρεια για μια σύντομη επίσκεψη και επέστρεψε πάλι στην Κύπρο όπου και μαρτύρησε. Μερικοί σύγχρονοι θεολόγοι αποδίδουν την επιστολή προς Εβραίους στο Βαρνάβα χωρίς βάσιμα στοιχεία. Υπάρχει και η επιστολή του Βαρνάβα η οποία ανήκει στα βιβλία των Αποστολικών Πατέρων.