[του Dr. Ανανία Καβάκα, Νευρολόγου-Ψυχιάτρου]

Είναι γνωστό ότι όλοι μας λίγο ή πολύ αλλά περισσότερο τα παιδιά και οι νέοι είναι ευαίσθητοι στην κριτική. Μερικοί νέοι μάλιστα τρομάζουν στη σκέψη μήπως οι άλλοι συμμαθητές ή φίλοι, τους κοροϊδέψουν ή τους ειρωνευτούν, και γι' αυτό κάνουν το παν για ν’ αποφύγουν την κριτική.

Αν όμως μπορούν ν' αλλάξουν το ντύσιμο, το βάδισμα, τον τρόπο ομιλίας ή τη συμπεριφορά τους για να μοιάζει με την αντίστοιχη των συμμαθητών τους, δεν μπορούν να αλλάξουν το σχήμα ή τις διαστάσεις του σώματός τους ή τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους.

Ας δούμε λοιπόν ποια είναι εκείνα που δεν μπορούν οι νέοι να δεχτούν εύκολα στον εαυτό τους και τι είναι αυτό που δεν τους αρέσει; Σε 2.000 κορίτσια ηλικίας 11 έως 18 ετών απευθύνθηκε η ερώτηση: "Τι θα ήθελες περισσότερο ν’ αλλάξεις στον εαυτό σου, αν μπορούσες... την εμφάνισή σου, την προσωπικότητά σου ή τη ζωή σου;". Το 55% ανέφεραν κάποιο στοιχείο από την εμφάνισή τους, κυρίως από τα χαρακτηριστικά του προσώπου τους (μύτη, μάτια, αυτιά) κ.λπ). Μόνο 4% ανέφεραν κάτι που είχε σχέση με την προσωπικότητά τους. Σε μια άλλη έρευνα δόθηκε η εξής πρόταση σε παιδιά της εφηβικής ηλικίας: "Ήθελα να ήμουν...". Τα περισσότερα αγόρια απάντησαν "ψηλότερος" ενώ τα περισσότερα κορίτσια "κοντύτερη". Η έρευνα αυτή έγινε στις Η.Π.Α. όπου φαίνεται πως τα κορίτσια είναι αρκετά ψηλά.

Πρώτα λοιπόν απ' όλα, δεν δεχόμαστε τον εαυτό μας όπως είναι από άποψη σωματικής εμφάνισης. Η άλλη είναι πιο όμορφη ή ο άλλος είναι πιο εμφανίσιμος. Η Μαίρη έχει όμορφα μάτια, ο Γιώργος έχει ανάστημα, η Ελένη είναι ξένοιαστη και άνετη στη συμπεριφορά της κ.λπ. Αντί να δεχτούμε τον εαυτό μας είναι και να χαιρόμαστε γι' αυτό, κάνουμε σύγκριση με άλλους ανθρώπους συνέχεια.

Ένα δεύτερο πεδίο όπου συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους, είναι οι νοητικές ικανότητές μας. Κάποιος συμμαθητής ή συμμαθήτρια τα καταφέρνει πιο καλό από μας, αποδίδει καλύτερα. Αυτό μας ενοχλεί επειδή νιώθουμε κατώτεροι.

Ένα τρίτο πεδίο το οποίο συχνά μας δημιουργεί προβλήματα είναι η οικονομική κατάσταση της οικογένειάς μας. Αν για οικονομικούς λόγους δεν μπορώ να ντυθώ όπως οι συμμαθητές ή συμμαθήτριές μου, αν δεν μπορώ να αγοράσω αυτά που εκείνοι αγοράζουν, αν δεν μπορώ να φορώ Benetton, Timberland ή δεν μπορώ να έχω μια 500άρα μηχανή ή αργότερα ένα Audi ή μια BWM, νιώθω μειονεκτικά.

[ ] Τι χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά ενός ατόμου που δεν δέχεται τον εαυτό του;

Εκείνα που χαρακτηρίζουν τα άτομα που δεν δέχονται τον εαυτό τους είναι τα εξής:

1. Η τάση για συμμόρφωση με το περιβάλλον. Αν καθορίζω την εμφάνιση ή τη συμπεριφορά μου ανάλογα με το περιβάλλον που βρίσκομαι, αν δεν μπορώ να πω όχι σε κάτι που δεν είναι σωστό, από φόβο μήπως με απορρίψουν, σημαίνει ότι αμφιβάλλω πολύ για τον εαυτό μου.

2. Η τάση για απομόνωση. Αν έχω την εντύπωση ότι όλοι οι άλλοι δεν με αποδέχονται ή με απορρίπτουν, καλά είναι να δω μήπως εγώ ο ίδιος δεν δέχομαι τον εαυτό μου.

Όταν δεν παραδέχομαι την πραγματικότητα για τον εαυτό μου αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό από τους άλλους με συνέπεια να μην με παραδέχονται κι αυτοί. Αυτό με κάνει ν' αποφεύγω τους άλλους και να απομονώνομαι κοινωνικά.

3. Η τάση να μη φέρομαι φυσιολογικά. Όταν δεν μ’ αρέσουν τα χαρακτηριστικά του σώματος ή του προσώπου μου, δεν μπορώ να φέρομαι φυσιολογικά άνετα κι ευχάριστα στους άλλους, γι' αυτό άλλοτε φέρομαι πολύ ντροπαλά, άλλοτε επιθετικά κι άλλοτε γκρινιάρικα ή καταθλιπτικά.

Ο φόβος μήπως δεν με δεχθούν ή με απορρίψουν μπορεί να με αναστατώνει και να με κάνει να μην μπορώ να φερθώ φυσιολογικά είτε είμαι ελεύθερος είτε παντρεμένος. Μπορεί να γίνω εγωκεντρικός, κάτι που μ' εμποδίζει να φερθώ σωστά ή ακόμη να παραλύσω συναισθηματικά.

4. Η μεγάλη διστακτικότητα στη λήψη αποφάσεων. Αν δεν μπορώ να πάρω αποφάσεις κι αμφιταλαντεύομαι ακόμη και για πολύ απλά πράγματα, σημαίνει ότι δεν μπορώ να δεχτώ αποτυχίες στη ζωή μου. Αυτό όμως γίνεται επειδή δεν μπορώ να δεχτώ την πραγματικότητα για τον εαυτό μου, που χαρακτηρίζεται από ικανότητες και περιορισμούς, από δυνατότητες επιτυχίας αλλά και από πιθανότητες αποτυχίας.

5. Η τάση για τελειομανία. Όλους μας πρέπει να μας χαρακτηρίζει υπευθυνότητα και τάση να κάνουμε τέλειο αυτό που αναλαμβάνουμε. Όταν όμως ψειρίζουμε καθετί που αναλαμβάνουμε όχι για να γίνει καλύτερο, αλλά από φόβο μήπως μας πουν ότι δεν το κάναμε καλά, αυτό σημαίνει ότι δεν δεχόμαστε τους περιορισμούς των ικανοτήτων μας.

6. Η τάση να βάζουμε κατώτερους στόχους απ' ότι μπορούμε να πετύχουμε. Όταν επιδιώκουμε λίγα, ενώ θα μπορούσαμε να πετύχουμε πολλά, καλό είναι να προβληματιστούμε μήπως φοβόμαστε την αποτυχία ή αμφιβάλλουμε για τις ικανότητές μας.

7. Η τάση να προβάλλουμε συνέχεια τον εαυτό μας ή να επιζητούμε επαίνους και αναγνώριση. Όταν συνέχεια προσπαθούμε να προβάλλουμε τον εαυτό μας, πρέπει να προβληματιστούμε επειδή αυτό σημαίνει ότι αμφιβάλλουμε πολύ για τον εαυτό μας. Το ίδιο ισχύει όταν συνέχεια επιδιώκουμε ή επιζητούμε αναγνώριση της αξίας μας.

Στην τελευταία περίπτωση κινδυνεύουμε να πέσουμε εύκολα θύμα κάποιου ή κάποιας που θα μας πλησιάσει και θα αρχίσει να τονίζει τις ικανότητες ή τα προσόντα μας προκειμένου να μας παρασύρει. Υπάρχουν δεκάδες και ίσως εκατοντάδες πιστοί νέοι ή νέες που έπεσαν θύμα κάποιας κοσμικής νέας ή νέου με αυτό το κόλπο. Σε κάποια στιγμή της ζωής τους, τους πλησίασε ένα άτομο του άλλου φύλου και άρχισε να εκθειάζει τα πλεονεκτήματα και τις ικανότητές τους και γενικά το πόσο εξαιρετικοί ήταν: "Είσαι σπουδαίος, είσαι εξαιρετικός, εγώ σε παραδέχομαι", τη στιγμή που εκείνοι αμφέβαλαν για τον εαυτό τους. Η επιθυμία τους να νιώσουν ότι έχουν αξία, τους έκανε να βάλουν νερό στο κρασί τους και να παρασυρθούν. Φράσεις όπως "αυτός ή αυτή με κάνει να νιώθω ευχάριστα, ότι έχω κι εγώ μια αξία" ακούγονται λίγο πριν από το τελικό γλίστρημα. Φυσικά, εκείνος ή εκείνη προσπαθεί να σε κάνει να νιώθεις άνετα ή ευχάριστα μέχρι να πετύχει στο σκοπό του.

Μάλιστα όσο πιο έμπειρος είναι ένας άντρας ή μια γυναίκα τόσο πιο πολύ και πιο επιδέξια χρησιμοποιεί αυτή την τακτική για να πετύχει το σκοπό του. Έτσι εξηγείται το φαινόμενο νεαρών κοριτσιών ή αγοριών που παρασύρονται από συχνά αρκετά μεγαλύτερους και κάποτε μάλιστα παντρεμένους άντρες ή γυναίκες.

Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να δούμε τι μπορεί να γίνει όταν διαπιστώσουμε ότι μέχρι τώρα δεν έχουμε δεχτεί τον εαυτό μας όπως είναι.

[] Η αποδοχή του εαυτού μου: Μπορώ να βελτιωθώ; []