[του Γιαννακάκου Πέτρου, Ιατρού]

[] Ο πνευματικός βίος του ανθρώπου χαρακτηρίζεται διαχρονικά κυρίως από την μεταφυσική του αγωνία και τα πιεστικά αιτήματα του κόσμου της ηθικής και της αισθητικής, η σύνθεση των οποίων οδηγεί στο μέγα ερώτημα της κοσμικής γένεσης.

Οι αντιλήψεις και απαντήσεις πάνω στο θέμα της αναζήτησης των αιτίων της γένεσης, υπό τη μορφή εξωκοσμικών παραγόντων που δρουν μέσα στα φυσικά φαινόμενα ποικίλλουν και μπορεί να είναι θετικές, αρνητικές ή αγνωστικιστικές, και έχουν τις ρίζες τους στο μεταφυσικό νοητικό στοιχείο. Με το να δείξουμε όμως ότι οι γνωστοί φυσικοί νόμοι αδυνατούν να εξηγήσουν ένα φαινόμενο, δεν αποδεικνύουμε την ανάγκη προσφυγής σε υπερφυσικές ερμηνείες, όπως και με το να ερμηνεύσουμε τα φυσικά φαινόμενα αυτό δεν μας δίνει και το δικαίωμα να αρνούμεθα την θεία αρχή του Σύμπαντος.

Η ύπαρξη των φαινομένων που εκφέρονται με δράση και κίνηση σημαίνει διαταραχή της ισορροπίας. Κι η διαταραχή αυτή σημαίνει ότι κάποτε ο κόσμος υπέστη ελάττωση της εντροπίας του, πράγμα που επέφερε και την εμφάνιση των φαινομένων.

Αυτή η ελάττωση της εντροπίας του κόσμου μπορεί να θεωρηθεί σαν αρχική αναβάθμιση και αύξηση της ενέργειάς του που προέρχεται από εξωκόσμιο αίτιο. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι σε κάποιο χρονικό "σημείο" παρουσιάζεται συσσώρευση ενέργειας και μείωση της εντροπίας, ίσως από κάποιο παράλληλο εξωκόσμιο, σε σχέση με εμάς, σύμπαν, ενώ άρχισε την κίνηση.

Η συνολική όμως, κατανόηση της γένεσης του κόσμου μας μπορεί να χρειάζεται στοιχεία νοητικά που πιθανόν να μη τα διαθέτει ο άνθρωπος, πολλώ δε μάλλον δεν υπάρχει μέθοδος για να διαγνώσουμε την έννοια του  δημιουργού αιτίου, δηλαδή του αδημιούργητου Όντος του οποίου όμως η ύπαρξη μάς επιβάλλεται λογικά και επιβεβαιώνεται ηθικά.

Η θεία αυτή διάνοια κατευθύνει ένα θαυμαστό λογικό σύμπλεγμα αλλεπάλληλων στρωμάτων πολυπλοκότητας από τα κουάρκς  του μικρόκοσμου μέχρι τα κβάσαρς του μεγαλόκοσμου, του οποίου η αέναη χωροχρονική διαστολή υποκρύπτει τη τάση να συνδεθεί με το άπειρο εξωκόσμιο "είναι".

Ειδικότερα στο πλανήτη Γη η θεία διάνοια εκφέρεται μέσω του Δημιουργού Λόγου, όπου τη πλέον "ολοκληρωμένη" υλοποίηση των σκέψεών Του συνιστά το φαινόμενο της ζωής. Και εδώ κατευθύνει ένα θαυμάσιο σύμπλεγμα ενεργειών, που συνδέουν τα έμβια όντα της Γης - από το μικρότερο αδιόρατο μικρόβιο ως τους γίγαντες του ζωικού και φυσικού κόσμου - σε μία αμοιβαία αλληλεξάρτηση και σε ένα σύνδεσμο που δίνουν μια εκπληκτική ενότητα στο φαινόμενο. Ο δημιουργικός λόγος έχει τη δύναμη του φαινομένου σαν ζωντανός σπόρος, που παράγει πρώτα τη φυτική δημιουργία, υποβάλλοντας σε λογική πειθαρχία τις αδρανείς δυνάμεις της ύλης μέσω του πληροφοριακού DNA. Γιατί με τη λέξη «σπόρο» στο βιβλίο της Γένεσης ίσως ο Θεός εννοεί το πληροφοριακό DNA, που αποτελεί τη "συμπύκνωση" της ζωής και περιέχει ένα ολόκληρο παρελθόν και ένα ολόκληρο μέλλον. Είναι εκδήλωση μιας σκέψης του Θεού που πραγματοποιείται μέσα στην ύλη. Έτσι η σοφία που ρυθμίζει και εντάσσει τις επί μέρους ενέργειες στο πολύπλοκο πλαίσιο σχεδιασμού του φαινομένου της ζωής, δεν βρίσκεται μέσα στα ζωικά όντα.  Και η φωνή της φύσης φανερώνει πως η δημιουργία δεν διέπεται από τυφλή τύχη, ενώ η φωνή της συνείδησης ωθεί στην αναζήτηση της υπέρβασης, που ο φυσικός κόσμος αντανακλά.

Στην αντίθετη περίπτωση ωθούμαστε στην επικίνδυνη παραδοχή ότι η δύναμη του ανθρώπου φτάνει για να ελέγχει αποτελεσματικά το ρυθμό της φύσης. Έτσι όμως η τύχη του κόσμου δεν είναι καθόλου ασφαλής, όπως έχουν αποδείξει οι επί μέρους καταστροφικές επεμβάσεις του ανθρώπου στη φυσική δημιουργία με αποτέλεσμα την οικολογική στρέβλωση. Αλλά η ελπίδα του πιστού της Καινής Διαθήκης στη προκειμένη περίπτωση, στηρίζεται στη βιβλική ρήση "του Κυρίου είναι η γη και το πλήρωμα αυτής" (Α’ Κορινθίους 1:26), ώστε από τη θεία θέληση και μέριμνα τελικά να κυβερνάται.

Τέλος, αναφορικά με το θέμα της τυχαιότητας ύπαρξης και λειτουργίας του φαινομένου της ζωής, τα ελάχιστα πληροφοριακά στοιχεία που ακολουθούν, μπορούν να οδηγήσουν την απροκάλυπτη σκέψη στα ανάλογα συμπεράσματα:

Στα ανθρώπινα κύτταρα υπάρχουν περίπου 200.000 πρωτεΐνες και ένζυμα, που δομικά τους στοιχεία είναι τα διάφορα αμινοξέα.

Ακόμη και αν υπήρξε κάποια ιδεώδης αρχέγονη "σούπα" που να την έχουν διαπεράσει ηλεκτρικές εκκενώσεις, σύμφωνα με το περίφημο πείραμα των Μίλλερ και Γιούρυ (σχηματισμός αμινοξέων από ανόργανα συστατικά, αμμωνία, διοξείδιο του άνθρακος κλπ), ο χρόνος που απαιτείται για τον τυχαίο συσχετισμό (χωρίς πληροφοριακό DNA & RNA) μιας από αυτές τις διακόσιες χιλιάδες πρωτεΐνες είναι, κατά προσέγγιση, 300 φορές περίπου μεγαλύτερος από την ηλικία της Γης που υπολογίζεται σε 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για την τυχαία διαμόρφωση ενός από τα 2000 ένζυμα ενός βακτηρίου, που προαπαιτούνται για την ύπαρξη του και την έκφραση λειτουργίας του, και που αποτελεί μηδενική έως αρνητική πιθανότητα.

Η πίεση στη τυχαιότητα ωθεί σε παραδοχές επιστημονικής φαντασίωσης που συνιστούν περίεργα κοσμοθεωριακά σχήματα, και που δεν αποτελούν παρά επαναλήψεις στο χώρο των φυσικών επιστημών παλαιότερων φιλοσοφικών - θρησκευτικών θέσεων.

Η απόρριψη εξωκόσμιας δημιουργού αιτίας και μάλιστα προσωπικής, έχει σε ψυχολογική βάση την ανελικτική τάση "εκ των κάτω προς τα άνω", που χαρακτηρίζει την εξωβιβλική ανθρώπινη σκέψη, και η οποία τάση, εφ’ όσον γίνει με πράξη πίστης κοσμοθεωρία, μπορεί να συγκροτήσει λογικοφανείς ερμηνείες.  Ο διάσημος αστροφυσικός Fred Hoyle, εισηγητής της θεωρίας περί συνεχούς δημιουργίας, χαρακτηριστικός εκφραστής τέτοιων απόψεων, απορρίπτει τον άπειρο, ιουδαιοχριστιανικό θεό.

Προκειμένου δε να αιτιολογήσει την εκπληκτική πολυπλοκότητα του φαινομένου της ζωής, πιστεύει ότι τα δισεκατομμύρια μεταλλαγών που απαιτούνται για την με απίστευτη ταχύτητα - άνοδο από τα πρωτόζωα στον άνθρωπο, πραγματοποιούνται από εκπληκτικές σε αριθμό συνεχείς ιώσεις, που συνεχώς τροποποιούν το DNA των οργανισμών.  Και αυτή η ανελικτική πορεία - μέσω των απειράριθμων ιώσεων - πιστώνει ο Hoyle ότι κατευθύνεται από μία "άπειρη κοσμική ευφυΐα". Έτσι ο Hoyle παρακάμπτει το πρόβλημα αναφοράς στο προσωπικό θεό της Βίβλου, ενώ θεωρεί συγχρόνως - και ορθά - τελείως αλλόκοτη την ιδέα ότι όλα τα όντα προέκυψαν από αναρίθμητα σφάλματα τυχαίων αντιγραφών του DNA (μεταλλάξεις), που παράγονται κατά τον μοριακό αναδιπλασιασμό.

Ο φυσικός επιστήμονας που πιστεύει τη βιβλική θέση για τη δημιουργία, απορρίπτει εκ των προτέρων την τυφλή τυχαιότητα που, μέσω των αναφερθέντων μηχανισμών, οδηγεί στη κατασκευή βιολογικών μορφών όπως το μάτι και ο εγκέφαλος, και αποδέχεται κατευθυντήριες γραμμές στη φύση και ενυπάρχοντα σ’ αυτήν σκοπό που αποτελεί έκφραση θείου θελήματος.

Παρ’ όλον ότι οι Χριστιανοί διανοητές είναι πεπεισμένοι ότι οι αμφιβολίες και οι σκεπτικοί προβληματισμοί περί Θεού δεν μπορούν να επιλυθούν διανοητικά, γιατί ο Θεός είναι πολύ ανώτερος αυτής της κατανόησης, εν τούτοις η σκέψη τους λειτουργεί από το βασικό σημείο έναρξής της, που συνίσταται στην πίστη ότι ο Θεός αποκαλύπτει τον εαυτό του κυρίως με τη φανέρωση της αγάπης του "εν Χριστώ".

Επειδή όμως αυτή η φανέρωση έγινε ιστορικά σε συγκεκριμένη περίοδο και τόπο, προετοιμάσθηκε δε διαχρονικά, και εξελίχθηκε υπό μορφή πραγματοποίησης θείου σχεδιασμού, ο χριστιανικός στοχασμός ανέρχεται εντός εκτεταμένου πεδίου πέραν των χρονικών περιορισμών του παρόντος.  Υπερβαίνοντας δε τα σύνορα τα εθνικά πολιτισμικά, ακόμη και της γήινης παγκοσμιότητας, εισέρχεται σε χώρους υπεριστορικούς, χρησιμοποιώντας σαν κατευθυντήριο μοχλό  στη σκέψη του τη Βιβλική αποκάλυψη.

Έτσι ο υπεριστορικός στοχασμός επικεντρώνεται στα τρία βασικά προβλήματα της ιστορικής νοηματοδότησης, που αφορούν τη δημιουργία, τη λύτρωση και την τελική κατάληξη. Οι κοσμογονικές εξ άλλου, θέσεις, οι προσπάθειες λύτρωσης και οι εσχατολογικές ερμηνείες του "Είναι", υπολανθάνουν σε κάθε φιλοσοφική αντίληψη από την αυγή της ανθρώπινης ιστορίας μέχρι σήμερα.  Και είναι χαρακτηριστική η τόσο περιεκτική φράση που εκφέρει τις θέσεις της θείας προσωπικότητας, αναφορικά με τα τρία παγκόσμια προβλήματα "...Εξ Αυτού, δι’ Αυτού, εις Αυτόν τα πάντα...". Αυτή η θεία προσωπικότητα, που με αυτό τον τρόπο προβάλλει μέσα στο βιβλικό λόγο αποτελεί το αιώνιο Λόγο που εκφράζεται σε γραπτούς λόγους και που γίνεται η Βίβλος για να παραμείνει σταθερός και αναλλοίωτος μέσα στην αστάθεια και αλλοίωση του χρόνου.

Η αναγκαιότητα ενός γραπτού και μόνιμου Λόγου αποκάλυψης και όχι αποδεικτικής ανάλυσης, φαίνεται από το λογικό δεδομένο που επιβάλλεται στην ανθρώπινη διάνοια, ότι δε μπορούν να δοθούν «αποδείξεις» περί της ύπαρξης του Θεού. Η αιώνια υπερπροσωπικότητα δε συλλαμβάνεται νοητικά από την χωροχρονική προσωπικότητα. Γι’ αυτό και η Βίβλος δεν επιχειρεί να δώσει αποδεικτικές αναλύσεις της Θείας ύπαρξης.

Ο προσδιορισμός του Θεού από τον άνθρωπο στο ψυχολογικό βάθος υποκρύπτει την υπερεκτίμηση του πλάσματος και την αλαζονεία της λογικής του αυταπάτης. Όμως η νοηματοδότηση των δεδομένων της εμπειρίας, όπως η φύση και η ιστορική κίνηση επιβάλλουν υπό μορφή αιτήματος, εκφέρει στο ψηλάφισμα της θείας ύπαρξης, σαν την υψηλότερη σύλληψη της λογικής σκέψεως. Αυτή η σύλληψη και μόνο αιτιολογεί τον Νομοθέτη, πίσω από τον κόσμο των φυσικών και ηθικών νόμων.

Ο μεγάλος γερμανός φιλόσοφος Εμμ. Κάντ, που εντυπωσιακά αναλύει την ανικανότητα του ανθρώπινου πνεύματος να συλλάβει την ουσία των όντων, και την ικανότητά του να γνωρίζει μόνο τα φαινόμενα, συναρτά την απόδειξη ύπαρξης του Θεού από τον "ηθικό" νόμο, που ενυπάρχει στον άνθρωπο, και από την εξωτερική φυσική πραγματικότητα.

Η πεπερασμένη ανθρώπινη σκέψη, που ασφυκτιά μέσα στις συνθήκες του διαστήματος και του χρόνου, δεν μπορεί να προσεγγίσει τον εκτός διαστήματος και χρόνου Θεό. Το όμοιο μπορεί να κατανοηθεί μόνο από το όμοιο και ο Θεός μόνο από τον Θεό. Και είναι αυτή η θέση του χριστιανικού στοχασμού, που αναγκαία αναδύει δεύτερη θεία προσωπικότητα, που μπορεί να επικοινωνήσει με τον Θεό και ταυτόχρονα "να επισκοπείται" από Αυτόν.

Έτσι το "εν αρχή ο Λόγος ην προς τον Θεό" (Ιωάννης 1:14) σε κοινωνία αμοιβαίες σχέσεις αγάπης, δίνει δημιουργικά την ιστορική αρχή του χωροχρονικού Σύμπαντος, υπό μορφή υλοποίησης των θείων σχεδιασμών. Αυτή η αμοιβαία σχέση αγάπης μεταξύ των δύο Θείων Προσωπικοτήτων με όμοιο προσωπικό Πνεύμα αγάπης εκφέρει πλέον το θείο τρισυπόστατο, που ο ιερός Αυγουστίνος εκφράζει σαν "ο Αγαπών, ο Αγαπώμενος και το Πνεύμα της αγάπης". Μέσα στη μοναδικότητα ο Θεός αποκαλύπτει στη Καινή Διαθήκη την προσωπική Του πλειονότητα, φανερώνοντας συγχρόνως ότι η θεία δημιουργικότητα εκφράζεται για τη δόξα του αγαπωμένου προσώπου.

Στο ψαλμός 8:3-4 η υλοποίηση της Θείας δημιουργικότητας συναρτάται με την ανθρώπινη προσωπικότητα, της οποίας την ύπαρξη μερικά νοηματοδοτεί: "Όταν θεωρώ τους ουρανούς Σου, το έργο των δακτύλων Σου, τη σελήνη και τους αστέρες που Συ εθεμελίωσες, τι είναι ο άνθρωπος ώστε να ενθυμείσαι αυτόν;  ή ο υιός του ανθρώπου ώστε να επισκέπτεσαι αυτόν;"

Με τα λόγια αυτά του ψαλμού έμμεσα υποδηλώνεται ότι ο κεντρικός σκοπός της δημιουργίας είναι ο άνθρωπος και ότι το Σύμπαν υπάρχει για τον άνθρωπο. Ανάλογες φαίνεται να είναι οι θέσεις των περίφημων ανθρωπικών αρχών στη σύγχρονη φυσική, όπου η νοηματοδότηση του Σύμπαντος  απαιτεί την ύπαρξη νοήμονα παρατηρητή. Αλλά οι ποιητικές ραψωδίες των ψαλμών δείχνουν και άλλες προσωπικότητες πνευματικές, που πληρούν τον έναστρο ουρανό και συνδέονται με τα άστρα σε τέτοιο βαθμό, που να υποδηλώνουν σχέσεις εξάρτησης. Όμως τέτοιες συνδέσεις συνετέλεσαν και συντελούν στην ανάπτυξη όχι μόνο θρησκευτικών ειδωλοποιήσεων αλλά και των αστρολογικών στρεβλώσεων, που από την εποχή της πτώσης και μέχρι σήμερα αναπτύσσονται διαχρονικά.

Πέραν όμως της έμμεσης αποκάλυψης της θείας δόξας μέσω των δημιουργημάτων υπάρχει και μελλοντική προσωπική στους ανθρώπους της πίστης, που θα αποτελεί την υπέρτατη εμπειρία, χαράς και ευτυχίας ("...για να θεωρώσι τη δόξα Μου...") και έκφραση της θείας αγάπης προς αυτούς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. Γεωργίου Φερεντίνου "Στοχασμοί της πίστης", εκδ. Πέργαμος, Αθήνα 1989

2. Μάνου Διαμανάκη "Οι ουρανοί διηγούνται…", Πνευματικές εκδόσεις, Αθήνα 2005

3. Φράνσις Σαίφφερ "Φυγή από τη Λογική", περιοδ. Σάλπισμα, εκδ. Ελληνικό Ινστιτούτο της Βίβλου, τεύχη Οκτωβρίου 1977-Οκτωβρίου 1978

4. Θάνου Καρμπόνη "Ο Θεός της Αγάπης", εκδ. Ελληνικό Ινστιτούτο της Βίβλου, Αθήνα 2001

5. J.D. Barrow "Η Ανθρωπική αρχή", εκδ. Σύναγμα, Αθήνα 1999